Oh, het wordt zo’n avond!

Voordat ik aan het verslag begin over het theaterstuk, wil ik toch eerst stilstaan bij het onverwachte overlijden van een groot filmactrice. Een paar dagen geleden op 16 maart overleed de Waalse actrice Emilie Déquenne op drieënveertigjarige leeftijd aan een agressieve vorm van kanker.

Wié zul je misschien zeggen! Welnu zij was in 1999 de sensatie in de filmwereld met haar doorbraak in Rosetta van de broers Dardenne. Dit rauwe coming-of-age drama won niet alleen de Gouden Palm voor beste film, maar ook die voor beste actrice, Dequenne was toen nog maar zeventien jaar. Haar laatste rol was die van moeder in het meermaals bekroonde Close (2022) van Lukas Dhont. Maar de rol die mij het meest is bijgebleven - ik heb er al eerder over geschreven - is die van de getroebleerde moeder die haar eigen kroost vermoord in A perdre la raison van Joachim Lafosse.

Peter Seynaeve

Wat dit met theater te maken heeft?  Welnu ik ben er bijna. Lafosse baseerde zich in 2012 voor zijn film op een waargebeurde kindermoordzaak, waarin de Waalse Genevieve Lhermitte haar vijf kinderen vermoordde met een mes. Vorig jaar nog baseerde ook Milau Rau, de toenmalige artistiek leider van NT Gent, zijn meesterlijke stuk Medea’s kinderen op deze tragische geschiedenis. Een verpletterend theaterstuk dat volledig door kinderen wordt gespeeld, tot in de gruwelijkste details. Voor mij onbetwist de mooiste en tegelijk meest beklemmende theaterervaring van de laatste jaren. Al die piepjonge kind-acteurs worden in Medea’s kinderen bij de hand genomen door een volwassen acteur, die daarmee ook min of meer de regie voert. En laat deze acteur nu net een van de drie spelers zijn uit Reigen re-Erected, de Vlaamse topacteur Peter Seynaeve.

Vooraf waren de verwachting bij dit stuk van Het Zuidelijk Toneel hooggespannen. Positieve recensies verschenen van ‘erg grappig’ en ‘oergeestig’ tot aan ‘een integere vrijplaats voor onderdrukte gevoelens’ toe. Twee jaar geleden was dezelfde voorstelling al een van de sensaties op Oerol. Regisseur Sarah Moeremans en schrijver Joachim Robbrecht maakten dit stuk in 2019 al voor NT Gent, toen ook met Peter Seynaeve en Louis van der Waal als dragende spelers. Voor deze toneelversie neemt Kea Klaasje Kwestro alle vrouwenrollen voor haar rekening. En laat ik meteen met het spel beginnen: dat is werkelijk geweldig. Hoe scherp, gevarieerd, soms op het improviseren af, alle rollen gespeeld worden door deze drie topacteurs. We zien een tiental losjes opgebouwde scenes over verschillende vormen van lust, liefde en seksualiteit die aaneengeregen - vandaar Reigen - gespeeld worden.

Sarah Moeremans heeft een geweldig ensemblegeheel weten te vormen: uitgebreide knappe tekst tezamen met drie spelers die verschillende personages achter elkaar doorspelen. Achtereenvolgens gaan we de hele staalkaart van seksuele varianten langs van tinder, webcam, incest, solo, aseksualiteit, pedofilie tot aan orgie toe. Dit alles licht, luchtig, soms komisch en kluchtig en dan weer ongemakkelijk en confronterend uitgestald. Keja Klaasje Kwestro haalt vooral in de rollen met de seksuele aberratie als incest, rauwe en wilde groepsseks en seks met het paard alles uit haar kast. Komisch, bij vlagen zelfs kluchtig maar tegelijk ook ongemakkelijk. Louis van der Waal blijft in bijna al zijn rollen een beetje op de achtergrond, weet het publiek met zijn humor te bespelen, maar is meestal de meest tragische en deerniswekkende van het stel. In 2022 werd hij met deze rol genomineerd voor de Arlecchino, als beste ondersteunende acteur. En Seynaeve, inmiddels toch een van de topacteurs van Vlaanderen en Nederland, weet als geen ander vanaf het begin de zaal te bespelen en rent als een wildebras over het podium en de stoelen in de zaal. In het begin is er nog de bekende publieksparticipatie en wordt gespeeld met wat vragen en antwoorden. ‘Waar zijn we?’ ‘Waar overvalt het ons?’ ‘Nijmegen? Wat? Keizer Karelplein?’  ‘In De Schouwburg op de planken?’ ‘In de winkel, in het park?’ Het kan ons overal overvallen toch?’  ‘Online of offline, overal!’ Als een wat oudere toeschouwer op dat moment een opmerking te veel maakt, reageert Peter Seynaeve komisch en gevat: ‘Oh, het wordt weer zo’n avond!’

En dat werd het ook, een geweldige avond, losjes en luchtig toneel, gevarieerde scenes vol spanning, ongemak en humor. Het perfecte spel voor het lentegevoel en de ontluikende liefde, zou ik zeggen. De zaal blijft opmerkelijk direct bij het stuk betrokken en met uitzondering van het mogelijk meest ongemakkelijke moment - die van de orgie en de stomende groepsseks - blijft het zaallicht bijna de gehele voorstelling branden.

En de sterkste momenten? Peter Seynaeve in zijn rol als man die alleen maar vol is van zichzelf en zijn eigen lichaam, is een hilarisch hoogtepunt. Een onvergetelijk tragikomisch moment is wanneer Louis van der Waal tegen zijn vriend zegt. ‘Ik wil niet meer, ik kan niet meer. Seks is voor mij als bij spruitjes, spruitjes waar ik niet van houd…’

En spruitjeslucht? Die is allang verdwenen in Tilburg, de vestigingsplaats van Het Zuidelijk Toneel. Met deze Reigen re-Erected plaats het gezelschap zich meteen weer aan de top van het Nederlandse theater. Meer dan te-Recht! Meer van Het Zuidelijk Toneel? Gelukkig wel, het is nog effe wachten, maar op 18 en 19 april staan zij met Holly Goosebumps in LUX. Een epische blockbuster, voor op toneel, losjes gebaseerd op Tarantino’s Kill Bill, The Lord of the Rings, Titanic en nog veel meer. En gelukkig is ook de geweldige Louis van der Waal dan weer van de partij. Wil je Reigen re-Erected nog zien, dat kan, ze spelen nog tot half juni in het land. (www.hzt.nl)