Het gaat goed met de cultuur in Nijmegen. Of toch niet?
‘Nog nooit waren de bezoekcijfers bij de Nijmeegse podia zo hoog: wat is het geheim?’ Dat kopte De Gelderlander een paar weken geleden. Een ronkend artikel van Anne Nijtmans over dat het zo goed gaat met de cultuur in Nijmegen. Vanzelfsprekend complimenteerden cultuurprofessionals zichzelf of collega’s op sociale media. De veren kwamen er nog net niet aan te pas. Prachtige cijfers en uitstekende resultaten van onze culturele instellingen over het afgelopen jaar 2024, inderdaad. En dan zijn onze instellingen recent ook nog beloond door het Fonds voor de Podiumkunsten met wat financiële pepernoten voor programmering en publieksverbinding, van respectievelijk bijna zestig mille voor LUX en vijftig mille voor de Stadsschouwburg. Natuurlijk is het geweldig dat Nijtmans in De Gelderlander zoveel positieve aandacht heeft voor de cultuur. Er is al zo weinig. Maar toch, ik heb wat nuances en opmerkingen, met name als het op de cijfers aankomt.
In de eerste plaats verklaart Nijtmans in haar artikel de stijging door een groeiende behoefte aan cultuur, een herstel van bezoek na corona. We gaan weer graag naar de mensen toe en doordat het aantal inwoners in Nijmegen groeit, is er meer publiek. Dat klinkt allemaal nogal wiedes en zal zeker kloppen.
Verder is het culturele aanbod, zeker op het niveau van theater, de laatste twee jaar vergroot en sterk verbeterd. Iets dat ook al eerder door mij is aangekaart (Langs de meetlat, Ugenda 9-11-2023).
Benchmark 2023 Cultuurbeleid gemeenten
Een andere verklaring is het feit dat 'Nijmegen investeert in kunst en cultuur'. En dan gaan bij mij de alarmbellen rinkelen. Dat wordt altijd beweerd, te vaak zelfs, zodanig dat we erin zijn gaan geloven. De mantra is: de gemeente besteedt veel geld aan cultuur! Nu wil ik het niet ingewikkeld maken door te pareren dat het merendeel gewoon wegvloeit naar huisvesting en nauwelijks iets met echt cultuurbeleid te maken heeft. Maar als ik de cijfers erbij pak, blijkt overduidelijk dat de Nijmeegse investeringen betrekkelijk zijn in vergelijking met steden van vergelijkbare grootte.
Zo blijkt uit de benchmark 2023 van het gemeentelijk cultuurbeleid van het CBS dat onze stad, als het op uitgaven cultuur per hoofd van de bevolking gaat, op een 15e plek staat met 213 euro. 'Dat is toch niet zo laag?' zul je misschien denken. Maar voor een studentenstad met veel hoogopgeleiden en veel cultuurconsumenten, is het wel degelijk beschamend. Arnhem, Deventer en zelfs Tiel doen het beter! Welke stad staat bovenaan? Dat zijn Assen en Heerlen, met respectievelijk 319 en 293 euro per inwoner. Met als resultaat dat ze het zich in Drenthe kunnen veroorloven om een gouden helm te laten stelen, en in Heerlen de schouwburg recent is bekroond als beste van het land, met naast grote producties ook oog voor talentontwikkeling.
Maar laat ik positief afsluiten. Een betere programmering werpt zonder meer vruchten af. En gelukkig blijkt dat uit de cijfers van LUX en Stadsschouwburg. In deze laatste instelling waait de laatste jaren sowieso een opvallende on-Nijmeegse wind, met als recent resultaat een noodzakelijk en ook mooi verbouwingsplan dat in de steigers staat. De programmering is nog nooit zo goed geweest dat we superlatieven tekortkomen. En dan nog weten we dat aanbod niet altijd te waarderen. Ik noem twee prachtvoorstellingen die nog niet uitverkocht zijn (en dat kan natuurlijk niet).
Club Lam in LUX met My Fair Human op donderdag 29 maart en Theater Rotterdam met (Sur)render op 2 april in de Stadsschouwburg.
My Fair Human -LUX-
De beroemde musical over het volkse bloemenmeisje Eliza en professor Higgins, die haar opvoedt tot echte dame, is het uitgangspunt voor My Fair Human, maar bij Club Lam ligt het patriarchale systeem in hun tragikomisch muziektheater meteen aan diggelen. Eliza krijgt haar nieuwe eigen stem!
‘Een sprankelend, opruiend, vreugdevol tijdsdocument van het feminisme van nu.’ Trouw*****
Wat heb ik daar nog aan toe te voegen? Niet meer dan dat we blij mogen zijn dat Club Lam eindelijk in Nijmegen te zien is. Het is een van de leukste, verrassende, jonge, theatergezelschappen van dit moment, onder leiding van het energieke multi-talent Marloes IJpelaar. Op dit moment wordt zij als een van de grote talenten beschouwd, mede door haar hedendaagse feministische theaterteksten met een cabareteske flow.
Hoewel Club Lam sinds kort haar thuisbasis in Venlo heeft, is deze laatste voorstelling een coproductie met de Toneelschuur Haarlem. Voor een van de hoofrollen is gekozen voor Oda Spelbos. We kennen haar natuurlijk van Flikken Maastricht, maar Spelbos is meer dan alleen een telvisiedrama-actrice. Mocht je echter nog vragen hebben over hoe het nu precies met Wolfs (Victor Reinier) in de politieserie is afgelopen? Je kunt het na afloop proberen te vragen.
(Sur)render -Stadsschouwburg-
Alida Dors is als artistiek leider van Theater Rotterdam al langer een grote dame van het Nederlandse theater, vernieuwend, inclusief en anders. Als theatermaker en choreograaf is ze altijd op zoek naar nieuwe vormen en een andere stijlinhoud. De voorstelling (Sur)render is een totaalbeleving van bezwerende dans, opzwepende livemuziek, spoken word en video art. Met name de grote videoprojecties van Geert Mul zijn overweldigend en brengen je in een ander wereld.
Alida Dors zuigt je in een intrigerend totaalkunstwerk, dat via alle samensmeltende kunstdisciplines hamert op urgentie.’ De Volkskrant****
Het is thematisch wat vaag misschien, esoterisch zelfs of bijbels, en toch maken we met de zeven dansers in anderhalf uur een adembenemende reis - vol van expressieve dans, acrobatiek en opzwepende klanken - en lijken we halverwege in een apocalyps terecht te komen. Tegen het einde gloort er iets van heling en verbinding met onszelf en de natuur.
‘We putten onszelf en de wereld uit, het piept en kraakt, is er nog verlossing?’, aldus Alida Dors.
Als dit geen reden is om naar het theater te gaan, weet ik het ook niet meer!
