Michiel Braam 60 uitbundig gevierd
Dat pianist, componist en bandleider Michiel Braam een indrukwekkende, inventieve en interessante musicus is, werd duidelijk dankzij de lange documentaire BRAAM SIXTY gevolgd door een interview en concert in LUX op de zondagmiddag en -avond voor Kerstmis. Jan Panis doet verslag van een gedenkwaardige dag. Peter van Esch tekent voor de fotografie.
In de middag kun je vrij in en uit LUX 7 lopen om een drie en een half uur durende documentaire van kunstjournalist Bas Andriessen over en met Michiel Braam te zien. Interviews worden afgewisseld met vaak unieke opnames van de diverse ensembles die Michiel oprichtte zoals Bik Bent Braam, Flex Bent Braam, Bentje Braam, Nos Otrobanda, Penguins Too, ¡Oye Mambo! en Son Bent Braam. Michiel werkte met de beste improvisatiemusici van Nederland en omstreken, met als min of meer vaste partner topbassist Pieter Douma. Dit kostte weinig moeite, velen wilden graag want de composities waren altijd van hoog gehalte en verrassend, en ze boden de musici veel vrijheid. Michiel wist vrijwel meteen of een musicus paste in zijn band: je moest uiteraard goed zijn met je instrument, maar nog belangrijker was of er een goed gesprek met je kon worden gevoerd. VPRO-opnames, maar ook eigen opnames van Michiel en Bas passeerden de revue en lieten muziek horen en zien van zeer hoog niveau en vaak met verrassende ideeën, zoals een compositie waarin geen noten van een C-groot akkoord mogen zitten. Verrassend goed bleek het fragment van Nopera te zijn. Deze improvisatie-opera zou wel eens opnieuw mogen worden geprogrammeerd. Er wordt ook gesproken over het huidige barre kunstklimaat en de strijd om subsidies die zo hoognodig zijn om te kunnen (over)leven. Gelukkig had Michiel lange tijd een vaste baan als hoofd van de afdeling Jazz & Pop bij ArtEZ Arnhem. Het is onbegrijpelijk en jammer dat de interviews in het Engels zijn vanwege de tenenkrommende uitspraak van de interviewer.
Michiel Braam in gesprek met Co de Kloet | Foto: Peter van Esch
De avond begint met een interview door radiomaker Co de Kloet, al jaren groot fan van Michiel. "Het ziet er allemaal zo makkelijk uit zoals je speelt", vindt Co, waarna wat verwarring ontstaat over de vraag of Michiel gemakzuchtig is. Hij ontkent dit (wat overigens wordt ondersteund door de enorme hoeveelheid cd's die zijn opgenomen en die gratis - ja, in zo'n tijd leven we! - zijn mee te nemen), maar hij geeft wel toe enigszins lui te zijn en een deadline nodig te hebben om echt in actie te komen. Improviseren is bevrijding en staat toch wel diagonaal tegenover exproviseren, zoals hij de klassiekemuziekpraktijk noemt. De keuze van de piano als instrument is voor Michiel vanzelfsprekend, dit instrument past precies bij zijn karakter. Hij moet er niet aan denken om met veel inspanning lucht in een instrument te moeten blazen. Maar de toetsen en hamers van een piano met behulp van de zwaartekracht bijna moeiteloos hun werk laten doen, dat is wat hem aanspreekt. Er komt binnenkort een cd uit met opnames van zijn aluminium piano waar Michiel heel enthousiast over is. Uw recensent is zeer benieuwd, het zal ongetwijfeld lichte(re) muziek worden.
Makki van Engelen | Foto: Peter van Esch
Frank Nielander | Foto: Peter van Esch
Na het interview begint vrijwel meteen het concert, maar helaas niet het beloofde kwintet maar een trio met Michiel, Frank Nielander op alt en Makki van Engelen op drums. Donkere pianoakkoorden gaan langzaam over in een vrolijke swing. Toch maar op zoek naar de twee ontbrekende musici, die kennelijk niet weten dat het concert al begonnen is, het podium loopt leeg, grappig. Ze worden snel gevonden en dat is maar goed ook, want Peter Haex op eufonium (tenortuba) en Jort Terwijn op contrabas zijn fantastisch.
Peter Haex | Foto: Peter van Esch
Jort Terwijn | Foto: Peter van Esch
Het kwintet begint met KB2-02, het tweede stuk uit het Second Coolbook uit 1995. Peter Haex, die we niet vaak op podia zien, knalt meteen een geweldige, op bop geïnspireerde solo de zaal in, die op het einde volledig uit de bocht vliegt. KB2-03 is een fraai, melancholiek stuk, Michiel speelt hele reeksen bijzondere akkoordprogressies, Frank soleert prima. In de daaropvolgende stukken uit het Coolbook is duidelijk te horen door wie Michiel wordt geïnspireerd, we horen flarden Monk, Ellington, Art Tatum. Michiel speelt regelmatig zijn zelfgepatenteerde razendsnelle arpeggio’s. Ik zeg met name geïnspireerd, want op kopiëren staat wat Michiel betreft de doodstraf. Het zijn tegendraadse stukken met een eigen signatuur, vol onverwachte wendingen.
Zo is KB2-05 Zuid-Amerikaans, een snelle rumba maar dan toch anders. Het swingt als een trein, zeker dankzij het zeer goede drumwerk van Makki van Engelen, maar zeker ook door de inbreng van bassist Jort Terwijn. Terwijn, die onder meer aan ArtEZ Arnhem heeft gestudeerd, viel onlangs al op in het kwintet van Teis Semey. Wat een geweldige bassist: krachtig, zuiver, ritmisch en met (heel bijzonder tegenwoordig) een geweldige sound. In KB2-08 krijgt hij de ruimte om een fraaie solo op te bouwen, het stuk wordt een treurmars op slechts twee akkoorden.
In KB2-06 toont Frank Nielander in fraaie Johnny Hodges-achtige legato's zijn kunnen, de solo’s van Peter Haex in de diverse stukken zijn verrassend, inventief en opvallend lichtvoetig voor een tenortuba. KB2-09 zit boordevol briljante ideeën, de ene na de andere vondst ontstaat onder de vingers van Michiel, het publiek verveelt zich geen seconde en roept na nr. 10 om een toegift. Die komt er natuurlijk met KB2-01, ditmaal met het hele kwintet, het wordt totaal ontregelend.
Conclusie: er is een uniek en groot muzikant gegroeid uit die nog geen twintigjarige jongeman die ik begin jaren tachtig het WIM-podium in 042 op zag stappen en die meteen iedereen verbaasde. BRAAM SIXTY: een gedenkwaardige dag die heeft aangetoond dat we in Michiel een ongelooflijk vindingrijke componist, pianist en arrangeur van wereldklasse hebben.
Michiel Braam | Foto: Peter van Esch
Bentje Braam | Foto: Peter van Esch
