25 jaar Ugenda: Drager van de stad Pien Houthoff

Ugenda bestaat 25 jaar en publiceert daarom wekelijks een interview met een Nijmeegse cultuurmaker. Wie gaven de stad kleur met kunst, muziek, theater of festivals? En wat dreef hen? Persoonlijke verhalen over passie, drijfveren en de toekomst van cultuur. Deze week aan het woord: Pien Houthoff, cultureel ondernemer en voormalig directeur-bestuurder van LUX. "Nijmegen is een stad van 'bruggenbouwers' met een mooie culturele 'humuslaag'." 

Wat is jouw bijdrage aan het culturele klimaat van Nijmegen?

"Ruim 25 jaar geleden ben ik van Amsterdam naar Nijmegen verhuisd. De reden van de verhuizing was dat we rustiger en vooral in een mooie natuuromgeving wilden wonen, maar wel in een bruisende stad. We zijn toen op zoek gegaan naar de mooiste en leukste stad van Nederland, en kwamen uit bij Nijmegen. Voor die tijd kende ik de stad eigenlijk niet eens zo goed, maar het leek mij toen de leukste stad. Al snel bleek dat inderdaad zo te zijn, en ik vind het nog steeds. We hebben geen dag spijt gehad van die beslissing.

In de beginjaren werkte ik nog in Utrecht, bij het Nederlands Film Festival, en was voornamelijk cultuurgebruiker in Nijmegen. En dan voornamelijk van het aanbod van LUX, voor de grotere theatervoorstellingen ging ik toen nog naar Arnhem.

De afgelopen 17 jaar heb ik bij LUX gewerkt; het grootste, mooiste en meest veelzijdige arthouse van Europa. Een prachtige locatie met een waanzinnig mooie programmering van arthousefilms en vlakkevloertheater, maar ook gespreksprogramma’s, festivals, thematische programmering, educatieve programma’s en nog zoveel meer. De medewerkers van LUX zijn ontzettend goed in het telkens weer ontwikkelen van nieuwe programma’s en programma- en gespreksvormen, het onderling verbinden van organisaties en het onderhouden van contact met het publiek. Ik ben hartstikke trots op datgene waar LUX voor staat, en dat ik daar al die jaren heb gewerkt. Gedurende die jaren heb ik meerdere programma’s nieuw opgezet. Samen met Lisa ter Berg heb ik het initiatief genomen om Go Short op te richten. Beiden hadden we veel passie voor de stad, voor film en voor het experiment, en zagen we dat er een groot gat was in Nederland op het gebied van de korte film, terwijl dat nou juist een medium is waarmee je innovatieve ontwikkelingen kan laten zien. Het is genre-overstijgend en je kunt zo gevestigde, maar zeker ook nieuwe makers een groot platform bieden."

Pien Houthoff © Peter van Esch

"Samen met Johan van de Woestijne (voorheen hoofd Communicatie van de Radboud Universiteit) heb ik weer wat jaren later InScience opgericht. Tijdens een kop koffie pitchte ik allerlei opties voor een nauwere samenwerking tussen de Radboud Universiteit en LUX, en op het idee van een wetenschapsfilmfestival sloeg hij direct aan. Het mooie van het festival is de vanzelfsprekende verbondenheid tussen kunst en wetenschap, waardoor zoveel interessante onderwerpen meer zichtbaarheid krijgen, en verwondering en nieuwe zoektochten centraal staan.

Daarnaast heb ik nog veel andere samenwerkingen opgestart en nieuwe projecten opgezet, maar waar ik vooral nog erg trots op ben is de start van Filmhub Oost, de organisatie die ervoor zorgt dat alle scholen in Gelderland en Overijssel begeleid worden naar meer beeldgeletterdheid. Dat is nog geen vanzelfsprekend onderdeel van het onderwijs, terwijl het zo belangrijk is voor jongeren om bewegend beeld te snappen en ermee om te kunnen gaan, zodat ze het zelf op een goede manier kunnen inzetten. Ik heb lang moeten knokken om het voor elkaar te krijgen, maar na een eindeloze lobby bij het ministerie van OCW is er structureel budget gekomen voor zes filmhubs in Nederland om filmeducatie en beeldgeletterdheid in het hele land aan te jagen.    

Ik blijf trots op LUX, met alle nieuwe ontwikkelingen die zij realiseert, ook al heb ik na zoveel jaren besloten om een nieuwe stap te zetten."

Hoe heb jij de Nijmeegse cultuursector zien ontwikkelen?

"Nijmegen heeft een stevig cultureel fundament, en vooral ook een infrastructuur waardoor er van onderop veel prachtige nieuwe initiatieven ontstaan. Dat maakt de stad zo bruisend, zo aantrekkelijk en zo vernieuwend.

Jarenlang liep de bijdrage vanuit de gemeente voor cultuur sterk achter op andere gemeenten, maar daar is de afgelopen jaren een inhaalslag op gemaakt. Het belang van kunst en cultuur wordt steeds meer onderschreven en ingezet om ook op een andere manier naar sociaal- maatschappelijke vraagstukken te kijken. We hebben in Nijmegen een aantrekkelijk woon- en leefklimaat, waar het bruisende culturele aanbod een belangrijk onderdeel van uitmaakt. Dat zorgt ervoor dat Nijmegen een zeer aantrekkelijke stad is en blijft om in te wonen, ook met de grote groei in inwoners."

Welke ontwikkeling van de Nijmeegse cultuursector zou jij graag gerealiseerd willen zien?

"Naar mijn idee zouden we trotser mogen zijn op het prachtige culturele klimaat in onze stad, en de bescheidenheid overboord mogen gooien. Wat we doen is geweldig, en dat mogen we meer laten horen. Daar sluit een grote ambitie goed op aan. We zouden een geweldige Europese Culturele Hoofdstad kunnen zijn, een kandidaatstelling die in 2033 voor Nederland weer aan de orde is."

Pien Houthoff © Peter van Esch

"Als oudste stad van Nederland, als groene stad en als sociale stad heeft Nijmegen een rijke geschiedenis van verbinding. Gelegen aan de Waal, met onze iconische bruggen, zijn wij letterlijk en figuurlijk bruggenbouwers. Cultuur slaat bruggen tussen mensen, ideeën en perspectieven. Met de hele stad, door middel van 'bruggenbouwers' vanuit alle hoeken, kunnen we deze verbindingen verder verstevigen. Bruggen tussen cultuurmakers en bewoners; wijken en gemeenschappen; cultuur, onderwijs, zorg en bedrijfsleven; traditie en innovatie; Nijmegen en Europa; Nijmegen en de regio. En we zijn goed in het neerzetten van een groots evenement, gedragen door de hele stad, zoals we met de Vierdaagsefeesten telkens weer bewijzen."

Wie heeft voor jou in culturele zin in Nijmegen het meest betekend in de afgelopen 25 jaar?

"Nijmegen is een stad waar zoveel verschillende mensen zich hard hebben gemaakt voor een inspirerend en bloeiend cultureel klimaat. Van alle makers tot de grote culturele instellingen, van burgemeester en wethouders tot de inwoners. Nijmegen is een stad waar de samenwerking wordt opgezocht, waar wordt gedacht in kansen en waar veel nieuwe initiatieven worden ontplooid. En waar de verbinding met de kunsten wordt gelegd vanuit allerlei verschillende domeinen. Dat zit niet in één persoon, dat zit juist in die mooie culturele 'humuslaag' die we hebben. En dat is direct ook het mooie aan Nijmegen; het feit dat er zoveel diverse betekenisvolle personen en organisaties zijn." 

Wat is jouw (one-)liner voor onze (culturele) stad?

"Mijn slogan is “Building bridges”, in en met de hele stad."