De dans van Moving Futures in LUX

Het opmerkelijke festival Moving Futures toont meerdere dagen achter elkaar voorstellingen. Ik ben er één avond bij en kijk naar While We Strive van Arno Schuitemaker.

Het zijn twee totaal verschillende stukken die ik vanavond zie. In de eerste voorstelling lijkt er een robot op het podium te staan. Het enige dat zijn mechanische bewegingen en geprogrammeerde stemgeluid doorbreekt, is het zweet dat na verloop van tijd ontstaat. Het wordt al gauw duidelijk dat het publiek wordt geconfronteerd met vraagstukken over communicatie en betekenis. Onze hersenen proberen overal patronen te herkennen. Het is nog maar de vraag of dergelijke systemen ook echt ergens naar verwijzen. Het is prachtig hoe deze ‘Fool’, die op het grensgebied zit tussen alles en niets begrijpen, ons vervreemd achterlaat.

In de pauze is er een verrassingsoptreden op de trap van twee Arnhemse danseressen. Erg leuk hoe anders een trap eruitziet als deze niet enkel gebruikt wordt om van a naar b te gaan. De dames dartelen om elkaar heen alsof er een onzichtbaar veld van aantrekking tussen hen bestaat. Konden we maar vaker zo bewegen, het zou leuk zijn als dat normaal is.

Handgranaten

En dan komt na de pauze het grote stuk van de avond. Mitchell-lee van Rooij, Marjolein Vogels en Ivan Ugrin kijken je recht aan. Ze pakken handgranaten - eentje zelfs uit het publiek - waar een suizend geluid uit komt en gaan daarmee aan de slag. De herhalende bewegingen lijken een soort oefening. Alsof ze zich ergens op voorbereiden. Stiekem ben ik de hele tijd bang dat ze de handgranaten naar ons toe zullen gooien.

De dans gaat werkelijk alle kanten op, van explosief tot verstild. Het ene moment lijken ze in een nachtclub te staan en daar alle remmen los te gooien en dan ineens kruipen ze langzaam over elkaar heen, alsof ze achter gesloten deuren een sensueel triomoment hebben. De sfeer springt over van bedreigend naar erotisch naar legerachtig naar meditatief… Het is best zwaar om naar te kijken.

De drie dansers zijn enerzijds een eenheid en anderzijds blijven ze individu. Omdat de lichaamsbouw van hen allemaal net anders is, zien de herhalende bewegingen bij hen ieder er net even anders uit. De beweging van het werpen van een handgranaat bijvoorbeeld, duurt, als je wat kleiner bent, een fractie van een seconde korter. Gek eigenlijk dat een choreografie zo paradoxaal uniform en gedifferentieerd tegelijkertijd is.

Vervreemding

Ik associeer dans automatisch met esthetische expressie, maar door dit stuk weet ik het allemaal even echt niet meer. De alomtegenwoordige vervreemding wordt ook versterkt door de tergende muziek, die eigenlijk meer uit herhalende geluiden bestaat. Ik merk dat ik geconditioneerd ben om in herhalende geluiden prettige patronen te destilleren, en nu lukt dat niet.

Ik moet denken aan het Russische begrip van Viktor Sjklovski dat ik in mijn eerste jaar van Cultuurwetenschappen heb geleerd: остранение (ostranenie). Dit betekent het vreemd maken van wat vertrouwd is. Ik weet niet of dit de bedoeling is geweest van Arno Schuitemaker. Bij de beschrijving van While We Strive staat: een verleiding tot een andere kijk op het hier en nu. Dat is in ieder geval gelukt.