Cultureel verantwoord vermaak bij De Notenkraker

Ultiem cultureel verantwoord vermaak, dachten mijn moeder en ik: we gingen op de vooravond van de kerstdagen naar balletvoorstelling De Notenkraker in de Stadsschouwburg, gedanst door de Staatsopera van Tatarstan. Als twee volmaakte leken (ik dacht altijd dat De Notenkraker de naam was voor die strakke broeken waarin de ballettende mannen gehesen worden) namen we plaats in het pluche, omringd door een heel aantal bejaarden, maar ook veel gezinnen en prima ballerina's in de dop met hun moeder.

De Notenkraker is een klassiek ballet uit 1892, dat gebaseerd is op het sprookje 'De Notenkraker en de Muizenkoning'. Het gaat kortgezegd over een gezin dat kerstmis viert met een grote groep gasten. De jonge dochter die verliefd wordt op haar houten Notenkrakerspop, die door haar mysterieuze peetoom tot leven wordt gewekt. Er is dan een soort gevecht met muizen en houten poppen, en daarna danst het kersverse stel veel in het rond en krijgt gelukwensen van allerlei nationaliteiten.

Familievoorstelling

In de eerste helft van het stuk wordt duidelijk dat het een familievoorstelling is: er wordt vooral veel rondgesprongen en gespeeld op de bühne. De danseressen zijn dan ook aangekleed als kinderen, de helft zelfs als kleine jongetjes. Lijkt me wel fijn, die hoeven tenminste niet de hele tijd op de punten van hun tenen rond te dartelen. Wij knapten een beetje af op de gezichtsuitdrukkingen – zo overdramatisch, zo theatraal – en het feit dat echt álles een dansbeweging is: de schokkende schouders, het groots wegvegen van de tranen, een gebaar van niet-begrijpen met wijdopen armen. Voor subtiele emotie is duidelijk geen plek in dit ballet.

De tweede helft beviel ons beter. Minder kinderen, meer mooie dansduetten. Opvallend wel hoe de verschillende culturen in dit stuk gerepresenteerd werden: er was bijvoorbeeld een buikdanseres, maar dat zag je eigenlijk alleen maar aan haar outfit: niks geen gebuikdans, gewoon klassiek geballet. Ook het Chinese duo had één Chinees-achtige beweging en danste verder gewoon ballet. Dat zal wel zo horen in het klassieke ballet, maar het zag er toch een beetje vreemd uit.

Beetje jammer

Balletkenners onder u moeten komende alinea maar even overslaan, aangezien deze nogal onsubtiel tegen de fundering van het ballet zelf aantrapt. We vonden het namelijk nogal oneerlijk, de hele opzet van zo'n stuk: er is een groot ensemble dat veel stukken danst, en dan zijn er een paar solisten. En die solisten worden me toch een portie de hemel in geprezen! Na elke dans mogen ze weer buigen en applaus in ontvangst nemen. Het ensemble heeft op het einde welgeteld één keer mogen buigen, om vervolgens weer plaats te moeten maken voor eerdergenoemde solisten. Die mochten nog een keer of acht buigen. Logisch dat de solisten de ruimte te krijgen om applaus in ontvangst te nemen, maar waarom dat dan zo alle waardering voor de rest van de dansers moet wegkapen... De hardheid van de balletwereld komt zo ook op het toneel zelf duidelijk tot uiting.
En dan die mannen in witte leggings... Het zal wel zijn omdat je dan hun gespierde benen en hun bewegingen zo goed ziet. Maar je ziet ook meteen of meneer links- of rechtsdragend is en hoe goed de Here hem voorzien heeft. Dat leidt toch af. Ze probeerden op een gegeven moment ook een hele mannelijke dans te doen, met bierpullen in de hand. Leuk geprobeerd, jongens.

Maar het was mooi hoor, om zo'n voorstelling bij te wonen. Best knap ook, wat die dansers doen. En stiekem ken je dan toch veel muziek uit zo'n klassiek ballet: via reclames en So You Think You Can Dance, denk ik. Maar die leggings moeten ze niet meer doen.