Mag dat louterend heten? Bomvolle zaal geniet van Somos
Ja, dat mag louterend heten. De voorstelling Somos (Spaans voor Wij zijn) van het Haagse gezelschap Nederlands Dans Theater. Vier dansen, drie pauzes. Met name de choreografieën van Marco Goecke en Crystal Pite maakten iets los.
Het is niet dat de dansen waarmee de voorstelling respectievelijk opende en sloot, naar choreografie van de huischoreografen, de partners Sol León en Paul Lightfoot, niet prima in orde waren. Nee, Same Difference en Shoot the Moon pasten juist als een prima omlijsting rond de twee andere dansen, die van Marco Goecke en Crystal Pite. Shoot the Moon was van alle vier de producties de traditioneelste. Het werk stamt alweer uit 2006 en ergens merk je dat. Wel is het decor is hier het spectaculairste: draaiend, met steeds twee wanden met deuren, ramen en een bloemetjesbehang waarin de dansers dansen, naar buiten lopen, in het venster zitten: de enscenering heeft iets, zeker met de lage belichting, van Edward Hopper. De dans behandelt relaties, ‘scenes uit een huwelijk’: aantrekking, afstoting, elkaar verlaten en opzoeken van verschillende liefdesparen. Mooi, stemmig, maar niet iets dat een ander gezelschap niet zou brengen, of brengt. Overigens met alle respect voor het onwaarschijnlijk hoge niveau waarop de heren en dames van Nederlands Dans Theater (NDT) dansen.
Dans als thema
Dat dansniveau treedt in de andere stukken meer op de achtergrond. Daar gaat het om méér. Er zijn maar weinig gezelschappen waar dit kan. Veel moderne dans thematiseert het dansen, de inspanning, de beweging. Bij het NDT vormt de techniek de achtergrond van iets groters. Het openingsstuk, Same Difference van Lightfoot en León uit 2007, op muziek van Philip Glass, zoekt de grenzen op van waar dans aan theater raakt en ook letterlijk de grens van het danspodium zelf. Trappen leiden van het podium naar de zaal zodat dansers rollend, schrijdend en dansend vóór af kunnen gaan en opkomen. Verder spelen kreten en geluiden en Spaanse uitroepen (León is Spaanse van geboorte) een prominente rol in dit stuk, dat daardoor sterk doet denken aan de parodie op de moderne dans die Hans Teeuwen later maakte: John F. Kennedy, in Spiksplinter uit 2011. In Same Difference werkt het, mede door de perfectie van de uitvoering en een opeenvolging van sterke beelden. Een van de dansers is gekleed in een militair aandoend kostuum, compleet met geweerachtige stok. Daarmee wordt de zeer moderne omgeving verrijkt met een oud theaterbeeld en zie je opeens voor je hoe het podium van de Stadsschouwburg ook een eeuwenoud dorpspleintje ergens in de Italiaanse provincie zou kunnen zijn.
Valt in Same Difference al op hoezeer bij het NDT geluid, muziek en dans met elkaar verweven zijn, bij Woke up Blind van vaste gastchoreograaf Marco Goecke vormen ze een complete eenheid. Op de ritmische drums van You and I en The Way Young Lovers Do van Jeff Buckley bewegen roodgebroekte dansers alsof het een feestje is. Alsof ze met zijn allen los mogen gaan, maar dan gestileerd. In veel moderne dans is de muziek wel belangrijk, maar zelden wordt er zó intens de muziek zelf gedanst of gaat het visuele zo’n directe relatie aan met het gehoorde. Ronduit prachtig.
Dialoog met lichaam
Het hoogtepunt van deze indrukwekkende avond was The Statement, speciaal voor de gelegenheid geschreven door de andere gastchoreograaf van NDT 1 Crystal Pite. Een dans waarin een (Engelstalige) dialoog een belangrijke rol speelt: er is een ‘situatie’ bloederig uit de hand gelopen. Twee managers van een afdeling krijgen bezoek van een hogere manager en zijn assistente, die met een boodschap ‘van boven’ komt: er moet een statement worden opgesteld. Voor wie nooit in een grote organisatie gewerkt heeft, zal het stuk ook zeker mooi geweest zijn. De dansers dansen de tekst, die op band staat, in sublieme timing, zodat het lijkt alsof ze met hun lichamen praten. De dans gaat op, rond, over een grote ovalen tafel (knap gemaakt: licht van uiterlijk en toch sterk genoeg om de vreemdste capriolen te doorstaan) terwijl de tekst, na eerst glashelder te zijn geweest, in stukken en herhalingen uiteenvalt, terwijl de dansers inhoudelijk op elkaar blijven reageren. Voor wie wél in zo’n organisatie gewerkt heeft of werkt - en aan het aantal grijze hoofden in de bomvolle Schouwburg te zien moeten dat er veel geweest zijn - was de dans werkelijk… louterend. Zó precies getroffen hoe mensen elkaar in machteloosheid en schijnbare professionaliteit alle hoeken van de kamer kunnen laten zien. Zo heerlijk om intimiderende, dreinende, kleinerende gebaren opnieuw te beleven, maar nu in een gestileerde, veilige en esthetisch hoogst bevredigende setting. Namens heel hardwerkend Nederland is een bedankje aan Crystal Pite voor dit cathartisch meesterwerk bij deze van harte uitgesproken.
Bekijk hier de trailer van The Statement
