Geschiedenisles in het Valkhofmuseum

Waar een wel of niet opgericht wordend Vrijheidsmuseum in Nijmegen onderwerp van gesprek is (hier en hier bijvoorbeeld) en ook de nagespeelde Operatie Market Garden Nijmegen even op zijn kop zette (vooral door de uitgebreid drinkende ingevlogen Schotse soldaten in Nijmeegse horecagelegenheden – ik spreek uit ervaring), is het vooral discussiëren over de kosten. Het Valkhofmuseum houdt zich lekker buiten die discussies en heeft vrolijk zijn eigen tentoonstelling in het kader opgezet, onder de naam Ontmoetingen in oorlogstijd. Ik nam een kijkje.

Eerste indruk: het voelt een beetje alsof je de Ikea binnenloopt. De tentoonstelling is grotendeels opgebouwd uit blankhouten stellages, stoffen doeken en bureaulampjes. De bezoekers worden langs een lange tijdlijn geleid, die zeer gedetailleerd verslag doet van de jaren voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. De tijdlijn is opgebouwd uit drie delen: aan de bovenkant zijn gebeurtenissen in Nijmegen weergegeven, in het midden gebeurtenissen uit de regio en onderaan de ontwikkelingen in het grotere geheel van de oorlog. Negen Nijmegenaren worden gevolgd: onder meer een zuster, wat NSB'ers, een joodse, verzetsmannen en de burgemeester. De negen uiteenlopende verhalen aan alle kanten van het spectrum geven een gevarieerd beeld van de oorlog voor Nijmegenaren. De opbouw van de tijdslijn is slim: door op drie niveaus informatie te geven kunnen de persoonlijke ervaringen door de bezoeker eenvoudig aan de grotere ontwikkelingen in de oorlog gekoppeld worden.

Maar hierin schuilt ook de valkuil van de tentoonstelling: wát een boel informatie. Hoewel de informatie kort is gehouden en (op sommige punten zelfs iets té) zakelijk, wordt de bezoeker overspoeld met feitjes: het is wat veel om te behappen allemaal. De poging om het Grote Verhaal van de oorlog te combineren met de Kleine Verhalen van de gewone mens, is bewonderenswaardig, maar misschien ietwat te ambitieus. De tekstuele informatie is gecombineerd met visuele: plakkaten, kunstuitingen, foto's, maar helaas is dat niet genoeg om het overschot aan tekst te compenseren. Verwacht geen tentoonstelling van kunstobjecten zoals je een museum zou verwachten, verwacht veel te lezen en te leren over de oorlog. Verwacht een geschiedenisles.

De tijdlijn wordt afgewisseld met andere ruimtes, zoals een tafel waaraan de negen hoofdpersonen van de tentoonstelling uitgebreid voorgesteld worden, een ruimte waarin de slachtoffers van het grote bombardement in 1944 herdacht worden en een ruimte waarin de vrijheid gevierd wordt met jazzmuziek en een dansende muurprojectie. De creativiteit van het inrichten compenseert de wat te uitgebreide informatievoorziening. De tentoonstelling is gewoon heel mooi, vooral door de muurprojecties, de handgeschreven kaartjes bij de tentoongestelde objecten en de ruimtelijke, simplistische inrichting.

Voor wie nog wel wat kan leren over Nijmegen in de Tweede Wereldoorlog, is de tentoonstelling Ontmoetingen in Oorlogstijd een aanrader: het kan nog tot 22 februari. Wie graag kunst gaat zien, zou ik het niet per se aanraden. Behalve als je gewoon van mooie tentoonstellingen houdt. Hoewel de tentoonstelling blijk geeft van een knap staaltje inrichtingsontwerp, is haar mooie uiterlijk toch slechts het masker van een overenthousiaste, feitjesspuwende geschiedenisleraar.