“Het zijn vreemde tijden” – Sweet Dreams ★★★
Het Nederlands Film Festival is afgelopen weekend voor de 43e keer van start gegaan. Niet alleen in Utrecht kon je dit festival beleven, de openingsfilm ‘Sweet Dreams’ was ook in vele filmtheaters en bioscopen door het hele land te zien. Regisseur Ena Sendijarević neemt je met ‘Sweet Dreams’ mee naar de suikerrietplantages in Indonesië rond 1900. Voor de Nederlanders is het een bizarre wereld geworden, nu ze langzaam merken dat de koloniale bezetting daar ten einde komt, met alle grilligheid van dien.
De grilligheid van de gebeurtenissen is gedurende de hele film duidelijk voelbaar. Er zijn scenes van dood, scenes waarin onverwachts wordt geschreeuwd en scenes waarin het oorverdovend gezoem van de tropische mug de overhand krijgt. Rond 1900 beginnen de Indonesiërs hun onderdanigheid af te schudden en zoeken ze steeds meer de confrontatie met de Nederlanders.
Indonesië is klaar met het kolonialisme
De vrouwelijke hoofdpersoon Agatha (Renée Soutendijk) verzucht: “Het zijn vreemde tijden.” Ze duidt op de verandering die in de lucht hangt: de arbeiders van de suikerfabriek zijn in staking, het hoofd van de familie en baas van de suikerfabriek Jan vindt de dood en de arbeiders maken plannen om te vechten dan wel te vluchten. Indonesië is klaar met het kolonialisme en de Nederlanders zijn zich maar al te bewust van deze verandering. Een voor een keren ze dan ook terug naar Nederland. Iedereen, behalve Agatha, die na de dood van haar man denkt dat ze zit opgezadeld met zijn suikerfabriek. Ze nodigt haar zoon Cornelis en diens vrouw Josefine uit, in de hoop dat die de fabriek willen overnemen. Maar Cornelis en Josefine hebben geen interesse en hopen rijk te worden door het bedrijf te verkopen. Eén probleem: bastaardzoon Karel heeft alles geërfd.
Strijd tussen werelden, twee culturen
De dood van Jan doet zijn eigen vrouw Agatha en hun zoon Cornelis niets, en als enige laat Karel een traan. Verwekt door de Nederlandse Jan bij de Indonesische huishoudster en minnares Siti, is Karel het product van twee verschillende werelden, twee culturen – de hele film door is er een strijd tussen deze twee met hem als middelpunt.
‘Sweet Dreams’ is een van de weinige speelfilms die de nadagen van de koloniale tijd in Nederlands-Indië laten zien. Sendijarević toont hoe het er in de jaren rond 1900 in Indonesië aan toe ging. De Nederlanders lopen dan nog heerszuchtig rond, maar de Indonesiërs beginnen op te komen voor hun rechten en voor hun land, en binden de strijd aan.
Sweet Dreams laat je in verwarring achter
De film geeft je als kijker een ongemakkelijk gevoel, het grillige kruipt onder de huid. Je blijft in verwarring achter, weet eigenlijk niet wat je moet denken over wat je hebt gezien. Mij heeft Sendijarević helaas niet duidelijk kunnen maken wat ze eigenlijk met deze film wil zeggen… of heeft ze ons Nederlanders alleen hard op de feiten van ons verleden willen drukken?
Lees ook het artikel van Peter Verstraten, waarin hij beschrijft hoe Sweet Dreams herinneringen aan komische films oproept.
