Stichting SAAM brengt verbintenis en bewustzijn tussen mensen en culturen

Een jaar geleden richtte Nadine van Maasakker-Robertus de Stichting Ayera Awe i Mañan (SAAM) op. De stichting organiseert evenementen om mensen, culturen en soms hun gedeelde verleden op een ongedwongen manier samen te brengen.  

Het doel van SAAM is het creëren en bevorderen van bewustwording, zowel onder jongere als oudere mensen. Volgens oprichtster Nadine van Maasakker-Robertus is het daarbij heel belangrijk om je af te vragen, 'waar is mijn mening op gebaseerd?' en 'waarom doe ik zoals ik doe en ben ik zoals ik ben?' “Daardoor kom je meer in contact met jezelf, ontmoet je jezelf, waardoor je ook iets makkelijker contact maakt met de ander en andere culturen”, vertelt Nadine. 

Gisteren, vandaag en morgen

Er zijn meer dingen onlosmakelijk verbonden én noodzakelijk om elkaar beter te begrijpen. Dat blijkt ook uit de naam van de stichting. Ayera betekent verleden of gisteren, Awe is vandaag en Mañan is morgen. “Je kunt het heden niet goed begrijpen als je niet weet hoe het verleden was. En aan de toekomst werken gaat ook niet als je de gevolgen van het verleden niet herkent in het nu.” De andere drie punten die de stichting daarom belangrijk vindt zijn: erkennen, herkennen en verkennen.

“Erkennen dat we een gedeeld verleden hebben is heel belangrijk. Hierdoor ga je herkennen wat de gevolgen van dat verleden zijn.” Zaken als discriminatie en racisme komen daarbij naar voren, Nadine benoemt dat er gelukkig ook een hoop mooie gevolgen zijn. “Na het herkennen en erkennen kun je gaan verkennen. Belangrijk is daarbij dat we ons afvragen hoe we iets moois gaan maken van de toekomst. Dit met oog voor onze overeenkomsten en respect voor onze verschillen.”

Nadine van Maasakker-Robertus Foto: Wolfgang Ulich

Caribisch tintje

Niet voor niets zijn de poëziemiddagen, lezingen, workshops en andere activiteiten voor iedereen toegankelijk. Vaak hebben ze een Caribisch-Nederlands tintje vertelt Nadine. die zelf afkomstig is van Curaçao. “In Nederland wonen zo’n 155.000 Caribische Nederlanders waarvan ongeveer 2000 in Nijmegen. Helaas is er nog veel onbekendheid met elkaar en om dichter bij elkaar te komen is het goed om te weten wie we zijn.”  

Op de vraag of de evenementen dan vooral draaien om het gedeelde slavernijverleden, antwoordt ze stellig: “Het is niet primair de doelstelling van onze stichting. Maar we doen er veel mee. We verzorgen bijvoorbeeld gastlessen op middelbare scholen over dit thema.” Het gedeelde verleden moet daarbij niet vergeten worden. “Als je culturen dichter bij elkaar wilt brengen kun je niet om de slavernij heen. Zonder dat waren onze werelden sowieso niet verbonden.”

De mens staat dus even centraal als hun achtergrond. En verschillende mensen hebben verschillende behoeftes, of in ieder geval dingen waar ze meer interesse in hebben. Daar speelt de stichting op in met verschillende workshops. Dat zie je bijvoorbeeld terug bij de workshops die beginnen in januari 2021. “Deze gaan over de mens in de veranderende omgeving. Over hoe je jezelf daarin als het ware 'thuis' kunt voelen. Hoe kun je omgaan met veranderingen die je meemaakt? Dit staat helemaal los van het thema slavernij.”

Herdenking

In de jaren '90 schreef Nadine een essay over Tula. Hij nam de leiding in de vrijheidsstrijd tegen de slavernij op Curaçao. Dit jaar is het 225 jaar geleden en daarom organiseert SAAM hiervoor een herdenking. “Tula is altijd sluimerend op de achtergrond geweest, maar sinds ik er een voorstelling over heb geschreven, ben ik er meer bewust en actief mee bezig. Fresku zat eens als tafelheer bij DWDD en begon met Tula. Dat heeft voor mij geleid tot actie.”

Het was nog even spannend of de herdenking op 17 augustus wel live kon doorgaan. “In eerste instantie hebben we besloten een online filmcompilatie te maken met de naam Nanzi, Tula en ik. Onze voorouders hebben zo veel meegenomen vanuit Afrika, dat willen we de mensen graag laten zien, bijvoorbeeld door de verhalen van Nanzi.” Inmiddels zijn de regels versoepeld en kan het evenement toch live plaatsvinden en voor mensen die thuis mee willen kijken is er een livestream.

Lessen van Nanzi en Tula

Van de hoofdpersonages Tula en Nanzi valt volgens Nadine veel te leren. “Naar het verhaal van Nanzi moet je kritisch kijken, want het is een ondeugende spin die vaak het randje opzoekt, maar ook ontzettend veel doorzettingsvermogen heeft. En dat doorzettingsvermogen kunnen we goed gebruiken.” Van vrijgeest Tula kunnen we weer andere dingen leren. “Voor hem was iedereen gelijk. Laten we dat meenemen in ons leven van nu. Uiteindelijk zijn we door die vrije geest samengekomen. Het is belangrijk dat we uit zijn boodschap halen hoe we de toekomst vorm kunnen geven.”  

Samenbrengen

Het publiek kan naast verhalen van Nanzi en de lezing over Tula een gevuld programma verwachten, zegt Nadine. Diverse artiesten leveren een creatieve bijdrage aan de herdenking. We hebben onder andere een mini-lezing van Erfgoed Gelderland om te laten zien hoe Afrika en Gelderland met elkaar verbonden zijn. Het zal afgewisseld worden met dans, zang en poëzie en er is een inspirational speech.”

Tijdens het evenement komt de naam van de stichting tot uiting. Via een terugblik op het verleden slaat SAAM een brug naar het heden. “De lezing over Tula vertelt ook over hoe het is afgelopen met de mensen na de afschaffing van de slavernij. Dan heb je al een bruggetje naar het heden. Onderzoeker Barbara Esseboom zal vertellen over haar naam en de zoektocht daarnaar. Zij duikt in het verleden, maar zit in het evenement bij ons en deelt haar ervaringen. Mijn eigen bijdrage is ook divers.” Nadine is van alle markten thuis en zal naast de lezing ook een poëzieperformance delen. 

Positief geluid

Ondanks dat de stichting pas een jaar bestaat, krijgt ze een hoop positieve geluiden van het publiek en merkt ze dat het doel dat ze nastreeft tot uiting komt. “Mensen komen naar me toe van: ‘Ik wist wel dat Papiamento een mooie taal is, maar nu hoor ik het vaker en kan ik het meer waarderen.’ Maar ook mensen met een Caribisch-Nederlandse achtergrond die iets over hun eigen achtergrond leren. En jongeren die normaal niet van poëzie houden, laten weten dat ze het door ons toch vaker gaan opzoeken. Dus je merkt dat het wel degelijk invloed heeft.” 

Zelf zit de organisatie zeker niet stil om die positieve invloed en verbintenis te verspreiden. Dit jaar en in 2021 staan er nog heel wat activiteiten op de planning. “Dit jaar hebben we nog een deelname aan de maand van de geschiedenis. Hierbij organiseren we een poëziemanifestatie genaamd ‘Dichterbij Oost & West’.” Dit organiseert de stichting samen met het Afrika Museum en Poëziecentrum Nederland.

Kleurrijke toekomst

Ook was het de bedoeling om een project te starten in de Nijmeegse wijken. Maar dat werd door corona helaas uitgesteld. 'Deze wijken zijn gemixt qua samenstelling en met deze diversiteit willen we graag een theatervoorstelling maken. In de wijk, van de wijk, door de wijk. Hopelijk kunnen we daar medio 2021 mee starten.”

Verder ligt er een dialoogavond naar aanleiding van de film Sombra die Koló (Shadow of Color) in het verschiet. “Naast een performance op basis van I have a dream van Martin Luther King en de vertoning van de film is het de bedoeling om samen met een panel in gesprek te gaan over het bestaan van kleurhiërarchie.” Zo blijft de stichting bezig met het maken van verbintenis. 

Voor Nanzi, Tula & ik is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Reserveer je kaartjes à €5,-per stuk dus snel of meld je aan voor de livestream viasaampuntlive@gmail.com.

Tijdens de herdenking op 17 augustus is er ook aandacht voor het online beschikbaar komen van de slaven- en emancipatieregisters. Dit gebeurt samen met historicus Coen van Galen van de Radboud Universiteit die dit digitaliseringsproject leidt.