Is het hier een oorlogsmuseum?

De afgelopen dagen werd in Nijmegen 70 jaar Market Garden herdacht. Rond en in de Vasim en de nieuwe stadsburg ‘De Oversteek’ was een spektakel georganiseerd met veel historische militaire voertuigen, er vlogen historische vliegtuigen over het gebied en de oversteek van 1944 werd nagespeeld. In de Vasim was een deel ingericht om de plannen voor het Vrijheidsmuseum WO2 te presenteren. Het was er druk, enkele tienduizenden mensen waren toegestroomd. De grote instellingen hadden containers ingericht, er was een grote biertuin met videoscherm en overal stonden kraampjes voor versnaperingen, die je normaal aan de Kaaij zou vinden.

Er is al jaren een lobby voor een oorlogsmuseum in Nijmegen. Er zijn al tientallen monumenten en musea in Nederland die ons blijvend herinneren aan de bevrijding en verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. In onze regio zijn er bijvoorbeeld het Oorlogsmuseum Overloon, het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 in Groesbeek en het Airborne Museum in Oosterbeek. Het plan voor een nieuw museum in Nijmegen is een initiatief van deze bestaande musea. Nadat plannen voor een Nationaal Historisch Museum in Arnhem op niets waren uitgelopen, zag men kansen voor een oorlogsmuseum in Nijmegen. Het fonds heeft al miljoenen toegezegd, maar vindt dat de besluitvorming en het vinden van de ontbrekende fondsen te lang duren; volgens de Gelderlander ontbreken nog 8-13 miljoen euro om het museum te realiseren.

Na een aantal jaren en tonnen aan onderzoek is er nog steeds geen financiële dekking voor het gewenste museum, ondanks de vele mediacampagnes en lobby van de gemeente Nijmegen. Men rekent op 200.000 bezoekers zonder een haalbaarheids- en marktonderzoek en er is een structureel tekort van 350.000 euro per jaar. Bovendien betekent een realisatie dat de Cultuurspinnerij in de Vasim zal verdwijnen en atelierruimte in het gebouw onbetaalbaar zal worden. Natuurljk is het legitiem dat instellingen, kunstenaars en hippe, alternatieve clubjes een graantje willen meepikken van de activiteiten rondom de herdenking van Market Garden. Maar waarom zou je willen meewerken aan een project dat uiteindelijk ten koste zal gaan van andere culturele activiteiten in Nijmegen?

Market Garden was als militaire operatie een mislukking en luidde voor de noordelijke Nederlanden de Hongerwinter in. Market Garden was ook helemaal niet bedoeld om Nederland te bevrijden, maar om via deze regio een nieuw front te forceren om te kunnen doorstoten naar Berlijn. Desondanks wordt de herdenking gepresenteerd als het begin van de bevrijding van Nederland. Daaromheen wordt dan een museum bedacht van weinig historisch-wetenschappelijke waarde, maar waarvan men hoopt dat het veel toeristen zal trekken. Het gaat immers om de beleving. De herdenking van gisteren was daarom vooral een show vol militaire vertoon en voor liefhebbers van wapentuig. In de Vasim waren er leuke, creatieve installaties met veel promotiemateriaal voor het Bevrijdingsmuseum WO2. Soms leek het net alsof het allemaal al rond was.

Nijmegen presenteert zichzelf graag als de oudste stad van Nederland, maar nergens is er zo weinig aandacht in de publieke ruimte voor de feitelijke geschiedenis. De Gebroeders van Limburg is zo'n mooi voorbeeld. Een aantal jaren geleden had nog nooit iemand van hen gehoord. In een paar jaar tijd is het uitgegroeid tot hèt historische toeristische spektakel van Nijmegen en wordt er vooral een romantisch beeld gecreëerd van de middeleeuwen, die door vele vrijwilligers worden nagespeeld. In werkelijkheid was het voor de meeste mensen een verschrikkelijke tijd. Net als de Tweede Wereldoorlog. Maar dat vinden mensen niet leuk, dus worden de nare aspecten van historische feiten niet nagespeeld of niet te nadrukkelijk in beeld gebracht. Gelukkig werd er bij het naspelen van de oversteek op zondag niet teruggeschoten zoals destijds in 1944. Geschiedenis moet wel leuk blijven, want anders komt er niemand kijken.