Mark Retera: "Striptekenen is net boogschieten"

De Nijmeegse striptekenaar Mark Retera tekent dit jaar alweer dertig jaar Dirkjan, een van de meest succesvolle Nederlandse stripseries. Bovendien ligt Dirkjan 25 deze week in de winkels. Alle reden tot een feestje. Toch?

Als ik bij het huis van Mark Retera aankom, zie ik hem bezig in de achtertuin. Hij plukt enkele pijlen uit een doelschijf. “Ik moet weer meer gaan oefenen. Boogschieten moet je bijhouden. Er zijn een aantal vaste regels waar je op moet letten. Daar moet je je op blijven concentreren, want als je er eentje vergeet, dan mis je je doel.” Na een korte overpeinzing zegt hij: “Eigenlijk hetzelfde als bij striptekenen.”

Geen feestjesman

Dirkjan verscheen in 1989 voor het eerst in een strip en deze week komt het vijfentwintigste album uit. Dat is een reden tot een feestje, toch? “Eigenlijk wel ja. Maar ik hang het liever niet aan de grote klok, omdat ik het eigenlijk een beetje sneu vind, iemand die al zo lang bezig is. Als je al dertig jaar Dirkjan maakt, dan kun je denken: dat kan nooit veel meer zijn. Ik ben ook niet zo'n feestjesman. Ik signeer één keer per jaar in Breda en één keer per jaar bij Dekker van de Vegt. Dat vind ik wel weer mooi genoeg.”

Een strookje uit Dirkjan 25  © Mark Retera

Dirkjan gaat inmiddels dertig jaar mee, ben je er nog niet op uitgekeken? Hoe sta jij zelf tegenover die strip?
“Hetzelfde als derig jaar geleden. Ik ging toen ook pas aan het werk als het echt moest en niet altijd met evenveel zin. Maar als het klaar was, was ik er altijd erg blij mee. En dat is nu nog zo. Als er een nieuw boek uit is, kan ik het ook echt gaan zitten lezen. Gek is dat, zit ik met mijn eigen boek in bed.”

Inspiratie is voor amateurs 

“Het maken van Dirkjan heeft mooie kanten, maar het kan ook zwaar zijn. Het moet iedere keer weer leuk zijn. Op maandagochtend ga ik altijd naar Wilfred [Ottenheijm, collega tekenaar, RD] en dan is het: ja… waar zullen we het eens over hebben.”

Als je het vergelijkt met de beginjaren van Dirkjan, haak je de laatste jaren meer aan bij de actualiteit.
“Iets meer inderdaad, zeker ook omdat Dirkjan een echte krantenstrip is geworden. Strips worden erg gewaardeerd als ze over iets actueels gaan. Maar ik houd het wel beperkt, want actuele strips zijn niet lang houdbaar. Als je ze een tijd later in een album bundelt, denken mensen: waar gaat het in godsnaam over?”

Onlangs zei tekenaar Hein de Kort in een interview dat inspiratie niet bestaat. Je moet gewoon aan de slag, een kwestie van hard werken.
“Ja, dat klopt. Zo is het meestal wel. Het kan wel eens voorkomen dat je geïnspireerd raakt door iets wat je ziet. Of een boek dat je leest. Kees de Boer [Arnhemse illustrator en striptekenaar, RD] zegt altijd: inspiratie is voor amateurs en dat is ook enigszins zo. Je moet vooral zin hebben, dat scheelt een stuk.”

In de laatste albums staat ook steeds een langer verhaal. Deze verhalen zijn wat serieuzer van toon, misschien zelfs licht melancholisch. Ze lijken gebaseerd op iets wat je hebt meegemaakt of een plek waar je bent geweest.
“Het begint met dat je zin heb om iets te tekenen waar je van houdt. Zoals de bergen in het laatste verhaal. Daardoor krijg ik het plan om een langer verhaal te tekenen. Voor de krant is dat niet interessant, dat doe ik dan echt voor mezelf. Ik besteed dan meer zorg aan het tekenwerk. Voor dit verhaal kwam ik op het idee door topboeken die ik op vakantie tegenkwam. Daarin schrijven mensen als ze de top van een berg hebben bereikt. Op een gegeven moment zijn die boeken vol. Het leek me leuk als er ergens een archiefje van die boeken wordt bijgehouden. Van daaruit ben ik het verhaal gaan schrijven.”

Een scene uit het langere Dirkjan verhaal © Mark Retera

Is zo'n verhaal voor jou een tegenhanger voor de reguliere strookjes?
“Ik vind het leuk als het ergens over gaat. Ik ben begonnen met grapjes over kabouters. Daar kun je niet mee door blijven gaan, want dan gaat het nergens meer over. Dan wordt het vervelend. Zo'n langer verhaal kun je een diepere laag geven.”

Dertig jaar is lang

Is Dirkjan in de loop der jaren veranderd?
“Niet echt, behalve dat je gevoel voor humor verandert. Bepaalde grappen worden belegen. De hoofdfiguren zelf zijn niet echt veranderd, ze zijn een instrument waarmee je de grap vertelt. Er zijn wel in de loop van de tijd figuren bijgekomen. Daarmee kun je weer andere grappen vertellen en het is leuk om die te verzinnen.”

Misschien schuilt daarin de kracht waardoor de strip al zo lang meegaat?
“Ik denk het wel. Dertig jaar is wel lang voor een strip. Ik ben er zelf heel verbaasd over, maar ik ben er ook blij mee. Dirkjan staat in een groot deel van de Nederlandse kranten. En nog altijd in Veronica Magazine, alweer twintig jaar hoorde ik laatst. Het is leuk om te zien dat strips daarin goed scoren. Mensen kunnen wel zeggen: het gaat niet zo goed in stripland, maar de waardering is er nog wel.”

Aan bijfiguren geen gebrek in Dirkjan © Mark Retera

Je hebt een groot publiek. Hou je met het bedenken van grappen rekening met je lezers?
“Ik houd er wel een beetje rekening mee, maar niet al te veel. Kranten wel, Veronica Magazine iets minder, hoewel dat ook veranderd is. Vroeger waren zij jong en wild, nu ook niet meer zo. Aangezien mijn moeder ook de krant leest, hou ik me wel een beetje in. Maar ik vind het wel mijn plicht om af en toe de randjes op te zoeken.”

Dirkjan verkoopt zichzelf

Over het succes van de strip Dirkjan vroeg ik ook de heren van stripwinkel Senor Hernandez naar hun mening: “Dirkjan, dus eigenlijk geestelijk vader Retera, spreekt zo aan door de universele droge humor. Onafhankelijk van stijl of conventie sukkelen de personages door het leven. De reeks sluit naadloos aan bij humorstrips van weleer. Of je van westerns of fantasy houdt is niet belangrijk en daarmee verkoopt Dirkjan zichzelf aan een breed publiek. Dat zijn geestelijk vader Nijmeegs is, zorgt natuurlijk bij ons in de winkel voor wat streepjes voor.”

Het nieuwe album Dirkjan 25 ligt vanaf deze week ik de winkels en is onder andere verkrijgbaar bij Senor Hernandez, In de Betouwstraat 24.

Meer informatie over Dirkjan: www.dirkjan.nl