Kingdom of Fire and Clay: verhalen zonder opsmuk

Een uur luisteren en kijken naar mensen die verhalen vertellen, gezeten op stoelen die op gelijke hoogte zijn met het publiek, zonder decor of kostuum. Kan dit tegenwoordig nog? Kan ik dat?

Ik krijg de uitnodiging van verteller Sahand terwijl ik nog in de bioscoopstoel zit. Ik wist van zijn vertelavond in de Thiemeloods, wilde er ook heen, maar het was me alsnog ontschoten. Ik ken Sahand al jaren en heb hem eerder op zien treden, maar nog nooit als verhalenverteller. Vanavond is dan eindelijk mijn kans, zonder dat ik ervoor naar Amsterdam hoef te gaan.

Geen zwart-witspel

Bij de Thiemeloods zitten ze dan. Sahand  Sahebdivani en Raphael Rodan. Een Iraniër (Sahand) en een Israëli (Raphael). Verschillende Midden-Oostenconflicten binnen drie vierkante meter, maar ook gedeelde cultuur. Backgammon bijvoorbeeld, dat de start inleidt nadat het al begonnen is.

De zwarte en witte stenen – die toepasselijk zwart noch wit zijn, maar eerder beige en bruin – het spel van beurt om beurt, dobbelen, verplaatsen en stukken slaan is bijna metoforisch voor de voorstelling waar we in zitten. De aanvankelijke beleefdheden, waar beide mannen, of culturen, erop staan dat de ander begint met het werpen van de dobbelstenen, gaan snel over in een spel van actie-reactie: de jeugd van de één, roept herinneringen op aan de jeugd van de ander, die het gesprek overneemt. De gelijkenissen in de huizen van voorouders, de gerechten uit hun jeugd, de jeugd van hun moeders, steeds lijken ze overeen te komen, maar net anders, als weerszijden van een spiegel.

Cliffhangers

Rap wisselen ze elkaar af, Sahand en Raphael, ze weten met ontroerende, humoristische, bevreemdende alsook herkenbare verhalen hun woordprenten tot een hoogtepunt te brengen waar net voor de climax de ander de leiding overneemt en zijn beeld schetst. Geboeid luister en kijk ik verder, niet geërgerd door het feit dat de apotheose, de climax of ‘de clou’ achterwege blijft. Zo bouwen de verhalen op en verder naar de problemen die hun moeders in hun tienerjaren ervoeren. Totdat we komen bij het onvermijdelijke. Het kan niet luchtig blijven. Feit blijft dat hier zogenaamd gezworen vijanden zitten. Of ze nu bevriend zijn of niet. Waarom bezet Israël Palestina? Waarom wordt het Iraanse volk onderdrukt? Het backgammonspel dat ze weer opgevat hadden wordt bruut dichtgeslagen. Een belediging! Dat brengt ongeluk!

Tekst gaat verder onder de foto

Antwoorden

Ze beloven elkander uit te leggen wat de reden is voor de pijn die Israël veroorzaakt, waarom de Iraanse staat zijn bevolking onderdrukt en mishandelt. Ze dobbelen, net als in het begin, om wie begint met vertellen, het bord is weer in het spel. Sprookjesachtiger en grimmiger zijn de verhalen die beiden nu naar voren brengen. Van persoonlijke geschiedenis gaan we over naar folklore, en krijgen we de antwoorden op die prangende, pijnlijke vragen. Juist door er geen antwoord op te krijgen. Ik heb geboeid een uur geluisterd en gekeken naar mensen die verhalen vertellen, gezeten op stoelen die op gelijke hoogte zijn met het publiek, zonder decor of kostuum. Ik ga het in november weer doen.

29 november komen Raphael en Sahand weer naar de Thiemeloods met hun voorstelling My Father Held a Gun.