In het laatste halfuur van Peterloo vallen de eerste 120 minuten op hun plek ****
Op het plein St. Peter’s Field in Manchester voltrok zich een ramp op 16 augustus 1819. Wat een vreedzame lezing voor de opkomende arbeidersbeweging moest worden, mondde uit in een bloedbad: een gewapende militie hakte de opgekomen menigte aan mootjes. Vijftien mensen lieten het leven, zevenhonderd (!) raakten gewond. Tweehonderd jaar later laat de film Peterloo de ellende zien. Op het einde pas. Eerst moet je vooral twee uur naar pratende, blanke mannen luisteren.
Nou is regisseur Mike Leigh iemand die elke kleinste scène nog filmisch kan maken. Elk losstaand onderdeel voor het laatste halfuur heeft duidelijk waarde. De blaaskakerij van het ene personage is heerlijk belachelijk, terwijl anderen oprecht proberen om hun onkundige best te doen voor de werklui die ze vertegenwoordigen. Maar het zijn de waanzinnige destructie en het overmaatse geweld op het einde die Peterloo bijzonder maken. Zowel als film op zich, als binnen de filmografie van de maker, vooral bekend van moderne klassiekers als Another Year, Secrets and Lies en Naked.
Gemorrel
De film Peterloo laat zich misschien het beste omschrijven als een reeks ogenschijnlijk losstaande scènes die langzaam maar zeker steeds meer verbanden laat zien. We nemen een kijkje bij de laagste klassen, het gekissebis tijdens de dis. Ook zien we de prins-regent, George IV, die wars is van wat er in zijn volk omgaat. Alles werkt toe naar dat ene eindpunt, dat start met de toespraak van de grote, socialistische orator Henry Hunt (Rory Kinnear, Skyfall).
Voordat het geweld begint, zijn alle scènes erg vermakelijk en vaak lekker wrang. Maar deze aanpak is natuurlijk ook fragmentarisch en schetst vooral veel context. Er wordt echt wel wat van je gevraagd als kijker, om al dit gepraat uit te zitten, en het is niet ondenkbaar dat het voor het gemiddelde publiek moeilijk is.
Chaos en wanhoop
Het voelt voor een meesterlijke regisseur als Leigh ook wat als een herhaling van zetten. Dat hij dit goed kan, weten zijn fans zo onderhand wel. De acteurs geven met verve gestalte aan de personages, het ziet er qua aankleding schitterend mooi uit als een periodefilm, en de dialogen zitten lekker vol onderhuidse spanning. Het is leighesque te noemen.
Maar mijn god! Zodra de paniek uitbarst, zie je waar al die eerdere scènes voor waren. Het zijn de chaos en de uiterste wanhoop die ineens exploderen, die het meest aanvoelen als een enorme verrassing. Blijkbaar beheerst Leigh het ook uitstekend om een bloederig spektakel uit te beelden. En dat is nieuw voor hem. Het is echter ook dit moment waardoor alles wat eerder in de film kabbelend voorbijtrok een plekje krijgt.
Simpele dommigheid
Deze ramp is er niet alleen een van lichamelijke en materiële schade, het is een resultaat van achteloosheid en complete idioterie. Simpele dommigheid, vooral van de fabrikanten en de hoge heren van de stad Manchester. Als iedereen de handen genoeg in elkaar slaat om zijn slechtste beentje voor te zetten, kan dat op tragische wijze levens kosten en een nationaal trauma veroorzaken. Peterloo is een interessante geschiedenisles, de mokerslag op het einde een cruciale.
