Renovatie Villa Nova ateliers te duur?
In 2018 presenteerden de gemeente Nijmegen en atelierstichting SLAK trots het definitieve plan om permanente ateliers te vestigen in het schoolgebouw aan de Villa Novastraat. Naast een renovatie van de bestaande ruimtes werd er ingezet op een verbouwing van zowel zolder als kelder, met als resultaat 27 atelierruimtes. Na 2 jaar is er van een renovatie echter nog steeds geen sprake.
Uit de presentatie toen spreekt de overtuiging om te komen tot een permanent ateliercomplex, met zelfs een uitbreiding van 10 ateliers. Na de renovatie zouden de huidige de huurders terugkeren, met na 5 jaar een professionaliteitstoets om te zorgen dat alleen actieve kunstenaars een verlenging krijgen. De inhoudelijke visie is breed, gericht op publiek en kunstenaars: naast ruimtes om in stilte te kunnen werken, zou op de begane grond ook ruimte ontstaan voor exposities, cursussen en voorstellingen.
Zou, want eind september 2020 ontvingen de huidige huurders via SLAK een brief van de afdeling vastgoed van de gemeente Nijmegen met bericht dat - met 1,2 miljoen reservering - de uitvoering te duur wordt. Voor het pand zal een andere bestemming worden gezocht. Verkoop is een mogelijkheid, dus de kunstenaars moeten vertrekken.
Te duur? Wat is nou te duur? "Te duur" is het tegenvallend resultaat van een rekensom waarvan je een andere verwachting had. Die verwachting komt voort uit een gewenst verdienmodel waarin kosten en toekomstige baten worden gewogen. In dit gewenste verdienmodel staat - ook in een linkse stad als Nijmegen - de liberale toverspreuk van het millennium centraal: marktwerking. U weet wel, marktwerking, waardoor we nu in tijden van corona een gebrek aan ziekenhuisbedden hebben, waardoor sociale huurwoningen worden opgekocht en vermarkt en door projectontwikkelaars ontwikkelde woonwijken leiden tot een tekort aan sociale woningbouw. Die marktwerking zet de sociale kanten van onze samenleving zwaar onder druk. Ook de cultuursector moet zich in dit keurslijf voegen, want bestaansrecht heb je pas als je winst maakt en succes is een keuze.
Een goed plan voor permanente ateliers heb je pas als ieders belangen worden meegewogen. Alle recente onderzoeken naar de inkomenspositie van beeldend kunstenaars tonen aan dat de situatie zeer zorgwekkend is te noemen. Wat in het licht van marktwerking de slagingskans voor de Villa Novastraat vanaf de start twijfelachtig gemaakt heeft, is het streven naar een uiteindelijke huurprijs van €60,- per m2. Deze huurprijs is conform de onderkant van de vrije markt en daarom gericht op winst. Deze huurprijs is echter, zelfs binnen een goedlopende kunstpraktijk, simpelweg veel te hoog ingezet. De verwachting deze huurprijs te kunnen berekenen zegt vooral iets over het gemeentelijke streven marktconform te willen verhuren, wat door de ingecalculeerde onhaalbaarheid in schril contrast staat met de wens om permanente ateliers te realiseren.
Marktconformiteit mag dan de vlag zijn die al decennia wappert, het gevolg is dat belangrijke voorzieningen die niet winstgevend kunnen zijn worden gecanceld. Het is bij de herberekening van het Villa Nova-plan daarom hoogstnoodzakelijk niet het streven naar winst, maar het op rendabele wijze mogelijk maken van permanente ateliers als uitgangspunt te nemen. Het is het ondoordachte atelierbeleid dat maakt dat het Villa Nova plan niet haalbaar is. Zoals er sociale woningbouw is hoort er ook een vorm van sociale bedrijfsruimte te bestaan. Kunst heeft maatschappelijke waarde, het is geen spelletje van een stel egotrippers. De ateliers zijn een belangrijke schakel in de keten tussen productie en consumptie. Gezien de wankele inkomenspositie is ondersteuning van ateliervoorzieningen noodzakelijk en zal juist het streven naar winst de sector verder in de problemen helpen.
Zonder kunstenaars rest ons een samenleving die puur economisch gericht is, waar niemand meer is om die samenleving vorm en kleur te geven. Hoe rijk ben je dan?
Er is hiervoor een petitie gestart: https://petities.nl/petitions/behoud-permanente-ateliers-nijmegen?locale=nl
