Publieke werken

Kunst in de openbare ruimte maakt van een kunstwerk publiek bezit. Er was redelijk recent een tijd dat het oordeel van deskundigen over de te plaatsen kunstwerken bepalend was, terwijl een breder publiek - als gebruiker van de openbare ruimte - best regelmatig, de zin van het kunstwerk ontging.

Tijden veranderen. Kunst in de openbare ruimte anno 2020 mag aansprekend zijn voor een breder publiek. Kunst in de openbare ruimte wordt niet langer alleen ingevuld door deskundigen die onze overheid adviseren. Buurten worden betrokken in de keuze van 'hun kunstwerk' en daar waar gemeentelijke kunstcommissies in het verleden nog wel eens met succes dwars gingen liggen, krijgen particuliere of andere initiatieven nu de kans om de openbare ruimte - de ruimte van en voor iedereen - mede vorm te geven.

Nu zijn er in korte tijd drie monumentale werken rond de Waal geplaatst, werken die zonder twijfel alledrie een beleving willen bieden en een breder publiek willen aanspreken. Op Ugenda verscheen een column met een vergelijkend warenonderzoek van de drie kunstwerken. Ook De Gelderlander legde onlangs de werken naast een meetlat: “Wat is het beste kunstwerk? Het gezicht van Nijmegen, De kaaisjouwer of De waterwolf?” en organiseert een verkiezing van het ‘beste’ kunstwerk.

Wat ik mis in beide publicaties is de nodige achtergrond over de ontstaansgeschiedenis van de drie beelden.

Het gezicht van Nijmegen is namelijk een door Gemeente Nijmegen geïnitieerde publieke prijsvraag, waarbij de keuze viel op een potentieel stadsicoon; het budget is grotendeels door de kunstenaar zelf - met hulp van particulieren en bedrijven - bij elkaar gebracht.
De kaaisjouwer is een particulier initiatief, een herinnering aan de historie, dat door een succesvolle crowdfunding van de initiatiefnemers is gerealiseerd. 
De waterwolf is een hedendaags, hip kunstwerk en is door de Provincie Gelderland, Gemeente Nijmegen en Het Mondriaan Fonds gefinancierd, geïnitieerd door een aan deze drie partijen gelieerd extern bureau.

Het zijn drie kunstwerken die verschillende doelen dienen. De werken daarom zomaar vergelijken? Het is een vergelijking van appels met peren en pruimen.

We hebben onze mond vol over diversie en inclusiviteit. Verscheidenheid en niemand buitensluiten betekent dat smaken mogen verschillen en dat er dus kunstwerken in een stad kunnen staan die andere doelen dienen. Beelden in dit geval die niet ieders voorkeur hebben, maar wel recht doen aan een verschil in smaak.

Waarom al die stemmingmakerij en gedoe over welk werk er nu het beste is? Hoe spijtig is het dat journalisten afglijden in de social-mediapoel van te snel geformuleerde meningen en gediscussieer om de discussie? Waarom onvoldoende geïnformeerd een mening verkondigen? Waarom twee gerespecteerde edoch ‘old skool’-deskundigen laten oordelen en vervolgens een volkstribunaal organiseren over de kunstwerken? Lezen de journalisten van De Gelderlander zelf de comments onder hun artikelen niet?

Er is een prachtige ontwikkeling gaande. Na jaren van ambtelijke sturing waait er een frisse wind aan beide kanten van de Waal. De samenleving neemt actief deel aan de verlevendiging van de stad. Kunnen we het daar eens over hebben?