In gesprek met Max Hermens over de Wintertuinsessies

Woensdag 26 september zal schrijver Max Hermens in een editie van de Wintertuinsessies een avond wijden aan het korte verhaal. Te gast zijn prof. dr. Mathijs Sanders en schrijfsters Maartje Wortel en Sanneke van Hassel. Max is onderdeel van de talentontwikkelingstrajecten van De Nieuwe Oost; hij is een van de makers. Ugenda gaat kort in gesprek met Max.

Wat is jouw favoriete korte verhaal en waarom?
“Een van mijn favoriete schrijvers is Alice Munro. Iedereen die mij kent weet dit; ik hou nooit op over haar. Als ik moest kiezen, dan zou ik Leaving Maverley als een van haar beste short story's benoemen. Het gaat over Ray Elliot, politieman in het dorp Maverley, die een jonge vrouw van haar werk bij een bioscoop naar huis moet begeleiden. De jonge vrouw, Leah, mag namelijk niet alleen naar huis lopen van haar religieuze vader. Tijdens het lopen leren de twee elkaar wat beter kennen en eigenlijk lijkt hun verhaal alweer voorbij nog voordat het echt begonnen is. Pas vele jaren later, wanneer Rays vrouw op sterven ligt in een ziekenhuis in de stad, komt hij Leah weer tegen. Zij vertelt dat ze de voogdij over haar kinderen is kwijtgeraakt na haar echtscheiding. Dan sterft Rays vrouw en stort zijn wereld ineen. Op een totaal onverwachte manier vindt hij een vreemde geruststelling in de gedachte aan Leah - niet omdat hij haar bemind heeft - maar gewoon: omdat ze bestaan heeft, omdat zij ook veel verlies heeft gekend. Het is een verrassende wending, zo aan het einde van een rustig en ingetogen verhaal. Twee levens worden voorzichtig bij elkaar gebracht en de flinterdunne draad die tussen hen hangt wordt onderzocht, tot deze opeens wordt aangespannen en er veel meer tussen hen blijkt te zijn dan ze zelf dachten.”

Leuk dat Mathijs Sanders een mini-college komt geven. Hoe kijk je terug op zijn colleges en op jouw studietijd?
“Ik heb altijd ontzettend genoten van de colleges van Mathijs. Ik ken weinig mensen die zo gepassioneerd kunnen vertellen over verhalen. Ik weet zeker dat we allemaal meer boeken zouden lezen met zulke literatuurdocenten in ons leven. Voor mij was de keuze voor literatuur namelijk niet voor de hand liggend: als kind las ik nooit, ik was daar veel te druk voor. Bovendien begreep ik het heel lang niet, ik snapte niet waarom boeken over 'thema's' gingen en 'motieven' hadden. Pas tijdens mijn studie ben ik heel veel gaan lezen en er ook achter gekomen dat iedereen moeilijke boeken kan begrijpen, maar dat we gewoon niet altijd de woorden hebben om dat aan anderen over te brengen. Daar heeft mijn studie natuurlijk ontzettend bij geholpen. Mathijs kan literatuur voor iedereen begrijpelijk maken, zonder daarbij zijn diepgaande blik te verliezen.”

Welke vragen ga je aan Maartje Wortel en Sanneke van Hassel voorleggen?
“Ik heb Maartje en Sanneke uitgenodigd, omdat ze bekend zijn geworden vanwege hun korte verhalen. Ze zijn destijds ook beiden gedebuteerd met een verhalenbundel. Daarnaast schrijven ze romans; ik wil natuurlijk van ze weten wat het verschil is tussen de twee genres. En of ze anders te werk gaan wanneer ze korte verhalen schrijven. Ik wil ook weten welke schrijvers ze zelf helemaal geweldig vinden, en of ze bepaalde technieken van deze schrijvers overnemen. Deze avond zal niet alleen interessant zijn voor schrijvers, maar zeker ook voor lezers. Ik hoop een inkijkje te kunnen bieden in het schrijfproces, waardoor we zelf - hopelijk - beter leren lezen, en sowieso met meer waardering.”

In hoeverre komen de narratieve structuren van een goed kort verhaal en een goede korte film overeen? Of zijn er juist verschillen bij deze twee disciplines?
“Dat vind ik een moeilijke vraag, want ik weet niet zo veel over korte films. Wel kan ik me voorstellen dat beide disciplines een bepaalde directheid hebben: vanwege de korte tijdsspanne die je hebt, moet je snel binnenkomen en ook snel naar een conclusie toewerken. De sfeer moet meteen geschapen zijn, het conflict moet duidelijk uiteengezet worden, en de gebeurtenissen moeten natuurlijk een bepaalde zeggingskracht hebben. Ze moeten in het hoofd van de lezer of kijker blijven steken, nadat het korte fragment voorbij is. Vooral in het korte verhaal is het namelijk zo dat er vaak weinig ruimte is voor uitweiding, weinig ruimte voor mijmerende gedachtegangen. Dat zal voor beide genres waarschijnlijk veel bewerking betekenen, zodat je alle details precies goed op elkaar stapelt en met elkaar laat resoneren.”

Wat voor thema's zou jij nog meer met de Wintertuinsessies willen behandelen?
“Ik wil dit vooralsnog open laten. Ik weet dat Sanneke en Maartje over heel andere onderwerpen schrijven, dus ik wil hen vooral de ruimte geven om voor te dragen en daarnaast hun kijk op het genre te geven. Bovendien zal Mathijs wat gaan vertellen over zijn eigen favoriete verhalen. Ik durf nog niet te zeggen welke thema's in deze voordrachten naar voren zullen komen, of deze overeenkomen of elkaar juist tegenspreken. Dat gaan we zien. Wel ga ik ervan uit dat ze alle drie een uitgesproken beeld hebben van wat goede korte verhalen zijn, dat ze ons gaan vertellen wat hen erin aanspreekt, en dat ze zelfs een klein beetje durven onthullen hoe deze verhalen tot stand komen."

Meer informatie over de Wintertuinsessies.