Festival Jazz International Nijmegen 2023 indrukwekkend

Het Festival Jazz International Nijmegen was groots en indrukwekkend, met een reeks bijzonder goede en interessante concerten en over het algemeen zeer goed bezocht. De programmeurs en directie van FJIN hadden een goed gevuld programma met zeer gevarieerde concerten samengestd. Wel was het wat overladen en voor de echte fan bijna niet bij te benen.

Een uniek festival met bijzondere artiesten – een aantal zelfs van wereldniveau. Voor onze stad bijzonder: alles in een samenwerking van de podia Brebl, De Lindenberg, De Vereeniging, LUX en Doornroosje, en de organisaties Gemeente Nijmegen, Music Meeting, Podium JIN en Jazzstad Nijmegen. En dit alles in dienst van Jazz, waarvan we soms denken dat het op sterven na dood is. Festivalleider Maaike Teunissen heeft een geweldige programmering en organisatie verzorgd. We vinden dit beslist voor herhaling vatbaar, zeker gezien de grote publieksopkomst en de kwaliteit van het gebodene.
 

SUN RA Arkestra 25 oktober, Doornroosje

De opening van het festival is in de grote zaal van Doornroosje, voor de gelegenheid voorzien van stoelen. Het zit vol en de verwachtingen zijn hoog gespannen, maar men is ook bedachtzaam. Zo'n drieënveertig jaar geleden zorgde Sun Ra in O42 voor een ware sensatie (we komen hier binnenkort op terug), wie er bij was heeft het er nog steeds over. Maar een aantal jaren geleden in LUX kwam het niet van de grond en medeoprichter Marshall Allen, inmiddels 99, mocht niet meer reizen van de dokter.

De opkomst doet  het ergste vrezen: de dertienkoppige band is geheel verkleed in Egyptische kostuums. Wordt het een circusvertoning? Het begin is rommelig, wat onvast en vals. Michael Ray en Knoel Scott waren de enigen die er bij waren in 1980, maar lijken versleten en zangeres Tara Middleton moet ook nog even wennen. Maar dan, ineens vanuit de chaos, wordt er een groove ingezet met de bekende lage Sun Ra noten van de sterke bassist Tyler Mitchell en liefst twee baritonsaxen, ondersteund door top-percussionist Elson Nascimento. Het "spaceship" wordt gelanceerd, gezagvoerder Knoel zet de koers uit en geweldige solo’s vlammen op. Chris Hemingway wordt door Knoel wakker geschud, maar spelt daarna de sterren van de hemel op zijn alt, James Stewart op tenor is top en de gezagvoerder is, hoewel druk bezig het ruimteschip te besturen, in staat tot een aantal goede solo’s en een fraaie zangpartij in Solitude.

Ook Tara gaat de hoogte in en zingt goddelijk. Fletcher Henderson komt voorbij en zelfs een simpele Chicagoblues wordt interessant. Het wordt een geweldige ervaring, in twee uren stijgen we op en dalen we weer neer op aarde en laat het Arkestra ons flabbergasted achter. De "echte" Sun Ra-nummers blijven toch het indrukwekkendst. Jammer dat er geen trapje van het podium naar de zaal was, anders was het publiek zeker meegegaan in de bekende "Space is the Place" polonaise. Sun Ra blijft een fenomeen en dankzij deze uitstekende musici en (voor de verandering in Roosje) top geluid een evenement waar we, bij leven, over veertig jaar nog over praten.

© Peter van Esch

Jimmy Rosenberg en orkest, 27 oktober, De Vereeniging

De kleine zaal van de Vereeniging zit vol. Het “orkest” van Jimmy bestaat uit twee personen, bassist Fremdo Rosenberg en slaggitarist
 Faifie Reinhardt. Jimmy komt duidelijk dood nerveus  op, gaat zitten en zet in met een rustig stuk, maar o jee,  wat klinkt zijn gitaar verschrikkelijk. Op het podium staat een klein versterkertje duidelijk veel te hard en veel te lelijk afgesteld. Daar valt door geluidstechnicus Nikki Rutten weinig meer van te bakken en dat blijft helaas het hele concert zo. 

Toch is nog steeds te horen dat Jimmy het spelen niet is verleerd. Het gemak waarmee hij fraaie gipsy lijnen speelt is indrukwekkend, al moet ik zeggen, dat de avontuurlijke jazzy inventiviteit van voorheen te weinig te horen is. Het repertoire is dan ook wat behoudend, dertigerjaren jazz, Sweet Georgia Brown en dergelijke, heel af en toe zit er wat Wes Montgomery in zijn spel, maar er worden vooral heel veel noten gespeeld.

Het publiek is razend enthousiast. Na een uurtje wordt er afscheid genomen en het lijkt er even op, dat dat het was. Maar net als iedereen de jas aantrekt, komt Jimmy terug en brengt hij een derde gitarist mee, die wordt voorgesteld als toevallig tegengekomen neef, ongetwijfeld een Rosenberg. Die pakt de elektrische gitaar, die al de hele tijd op het podium staat en plugt hem in op datzelfde buizenversterkertje. Gevolg: een vervormd elektrisch geluid, maar muzikaal wordt het wel ineens interessant. Neef is een prima gitarist en daagt Jimmy uit avontuurlijker te worden.

© Henk Beenen

Brandee Younger trio, 26 oktober, Doornroosje

Vanwege Jimmy missen we Dishwasher, maar zijn op tijd voor Brandee Younger. Het trio met bassist Rashaan Carter en drummer Allan Mednard verdrinkt helaas in een zee van sub-bas en de harp van Brandee is veel te dun. Hier doorheen luisterend, moeten we toch constateren dat ze niet de ideeënrijkheid van Alice Coltrane heeft. Het is allemaal heel mooi en poppy maar het wordt zelden heel interessant. If it's Magic van Stevie Wonder (solo) weet nog wel te ontroeren, maar I want You van Marvin Gaye heeft dan weer geen magie. Mooi, maar een beetje saai is de slotconclusie.

Brandee Younger

Jazzorchestra of the Concertgebouw met Jeangu MacRooy, De Vereeniging, 28 oktober

Op zaterdag weer naar De Vereeniging, naar een vrijwel volle grote zaal, waar Jeangu MacRooy een ode aan Bill Withers met het Jazzorchestra of the Concertgebouw uitvoert. Eerder hebben Sabrina Starke met het Metropole Orkest en José James al de man met de warme soulvolle stem (en sterke nummers) bezongen en Jeangu doet nu een niet onverdienstelijke poging. Achter hem staat een ijzersterke big band onder leiding van Willem Friede – die ook een flink aantal sterke arrangementen maakte. Na een vreemde non-Withers opening (George Coleman's Amsterdam After Dark) komt de innemende zanger op en begint met Lean on Me. Jeangu heeft een prima stem, maar die is hoger en minder warm dan die van Bill. Toch overtuigt hij, zeker bij de wat minder bekende nummers die daarna volgen zoals Can we Pretend, The Same Love en Hope she'll be happier – ijzersterk. Er wordt geweldig gesoleerd, onder anderen door Suzan Veneman op bugel, maar ook tenoristen Sjoerd Dijkhuizen en Simon Rigter knallen. Vele andere solisten zijn om te smullen.

Jeangu gaat verder met de bekendere nummers en krijgt snel de hele zaal mee. Het wordt echt een laid-back-swingend geheel met tussendoor een ontroerend Can't Write Lefthanded. Jeangu rijgt alle nummers op een prettige manier aan elkaar en gitarist Martijn van Iterson gaat nog even los met een sterke solo. Ook pianist Peter Beets krijgt ruimte voor een lang intro, waarbij we soms even het spoor bijster raken. Bij de toegiften kan het publiek niet meer blijven zitten en wordt er gedanst en meegezongen, kortom een feestje.

Jazz Orchestra of the Concertgebouw en Jeangu Macrooy © Henk Beenen

(Geschreven door Jan Panis)

Triple-bill, Brebl, 27 oktober 

Mette Rasmussen, Ingebrigt Håker Flaten en Tobias Preisig 

Maar liefst drie geweldige optredens deze vijdagavond in het gezellige Brebl met zijn vleugje plezierige rommeligheid.

Trio North van Saxofoniste Mette Rasmussen, samen met bassist Ingebrigt Håker Flaten en drummer Olaf Moses zindert van energie. Hun repertoire varieert van intens tot subtiel teder – maar geen moment zakt de spanning in. Met verrassende wendingen qua ritme en volume blijft het trio voortdurend boeien. 

Het internationale gezelschap van Ingebrigt Håker Flaten bestaat uit de leden van Trio North, uitgebreid met de Noor Hjalmar Nyberg (sopraansax), de Amerikaan Jonathan F. Horne (gitaar) en de Poolse Marta Warelis (vleugel). Ook deze groep vertoont een enorme drive, de bandleden beleven zichtbaar veel plezier aan het concert. Rode draad voor mij door hun muzikalke reis is het uitwaaieren en weer bij elkaar komen van de muzikanten Het publiek is bijzonder enthousiast en de band beloont ons met een korte toegift.

Tobias Preisig treedt op als een hedendaagse one-man band. Met zijn trancemuziek dompelt hij ons onder in een hypnotische kosmische soundscape, vaak met het houvast van een stevig dancerime.  Preisig is een uitstekende violist, alleen raken de nuances van zijn vioolspel nogal ondergesneeuwd door het elektronisch geweld. Zijn optreden werd enthousiast ontvangen.

Zie ook onze uitgebreidere recensie: Boeiende FJIN jazzavond in Brebl.

© Henk Beenen

(Geschreven door Thomas Wijsman)

Veel goede jazz komt tegenwoordig uit het noorden, zo bleek afgelopen zondag in Lux.

Op zaterdag, de vierde dag van het jazzfestival, werd al langzaam duidelijk dat we misschien wel midden het culturele hoogtepunt van het jaar waren terechtgekomen.

Neem bijvoorbeeld het nieuwe Britse talent aan het jazzfirmament Chelsea Carmichael. Van af het begin was meteen duidelijk dat we met een sterke persoonlijkheid te maken hadden. Een rijzige gestalte in wit gewaad met haar opzwepende, bedwelmende sound op haar sax, begeleid door drums, bas, gitaar en elektronische samples. Alles evenwichtig, mooi in balans gebracht en op momenten met een zeer dansbare swing. Met haar Caribische roots heeft Carmichael een unieke sound ontwikkeld van meer dansbare dub reggae, invloeden van calypso en spiritual jazz. Maar in de basis hoor je ook de invloeden van de klassieke Bebop.

Chelsea Carmichael © Henk Beenen

Jammer genoeg stonden we na een uurtje alweer in de regen buiten. Niet omdat Chelsea er genoeg van had, of dat de inspiratie haar ontbrak – in tegendeel. Nee, we moesten om half tien de straat weer op omdat een grote Halloween party wachtte. De zaken gaan voor tegenwoordig in Doornroosje! Zo waren we weer thuis in Nijmegen…

Zondag waren we de hele dag in LUX voor twee concerten

WAKO, een betrekkelijk jong ensemble uit Noorwegen gaf een allerbest zondagmiddagconcert van een kleine 75 minuten. Ondanks vliegvertragingen en andere vervoersproblemen gingen ze een half uur later dan gepland van start. Aan alle stress en andere onvolkomenheden was tijdens hun optreden niets te merken. Een virtuoze slagwerker, een geweldige pianist, sterk ondersteunende bas en een prachtig spelende saxofonist, afwisselend op sopraan en tenor: WAKO is een ensemble met een sterk collectief eigen geluid. In LUX leidde dat tot een gevarieerd, bij vlagen perfect optreden met voldoende ruimte voor een aantal verassende solopartijen. Slagwerker Simon Olderskog Albertsen was daarbij de meest charismatische van het stel. Hun zevende album alweer was net een paar dagen oud ook. Als we het na afloop zouden kopen en er uiteindelijk toch niets aan zouden vinden, dan mochten wij het natuurlijk altijd retour sturen. Daarvoor in de plaats zou WAKO ons dan een ander muziekalbum schenken, met muziek waar zij niets mee hebben. Droge zondagmiddaghumor van een gaaf jong kwartet, dat met hun muziek naar een soort perfectie streeft en daardoor net te weinig ruimte toelaat voor verrassing en bezieling. WAKO LUX © Henk Beenen

Nils Petter Molvaer bleek een waardige afsluiter van een meer dan geweldige editie 2023 van het Festival Jazz International. De grootmeester van de avant-garde jazz liet zich met zijn trompetsolo’s, ondersteund met de elektronische soundscape van samples van zijn sterkste kant zien. Daarbij ondersteund door de elektrische bas van Jo Berger Myhre, die zijn instrument soms als snaarinstrument gebruikte en Erland Dahlen op drums en klokkenspel. In een perfecte mix van jazz en live elektronica is de muziek van Molvaer de laatste jaren helemaal doorontwikkeld tot een soort “gesamtkunst” met ruimte voor minimalisme, avant-garde en ambient. Bijna anderhalf uur aan één stuk gaf hij een proeve van zijn meesterlijke en unieke sound vol variaties, tempowisselingen en natuurlijke overgangen.

Nils Petter Molvær LUX © Henk Beenen

Een betere afsluiter kon het jazzfestival zich niet wensen!

(Geschreven door Ted Chiaradia)

 Foto-impressie Henk Beenen

Fotoimpressies Arkestra Peter van Esch