Joker: Folie à Deux: teleurstellend en onnodig **
In Joker: Folie à Deux slaagt regisseur Todd Phillips er niet in om het succes van het origineel (Joker) uit 2019 te vatten. Phillips lijkt met zijn nieuwe film vooral te proberen de fans van de originele Joker film een spiegel voor te houden. Hoe zeer hij hierin slaagt valt echter te betwisten.
Op 20 juli 2012 stapte James Eagan Holmes, gewapend met traangasgranaten en meerdere vuurwapens, een bioscoopzaal binnen waar The Dark Knight Rises werd getoond. Daar stichtte hij een bloedbad aan waar twaalf doden vielen en zeventig mensen gewond raakten. De aanslag veroorzaakte veel leed, en angst voor soortgelijke aanvallen op filmtheaters. Deze angst kwam zeven jaar later weer op toen er een nieuwe film werd uitgebracht in het Batman-universum: Joker. De film kreeg al snel na de release een fanatieke fanbase die vooral bestond uit jonge mannen die zich afgewezen voelen door vrouwen, de politiek en de maatschappij in het algemeen. Deze groep, die op het internet incels (involuntary celibate of onvrijwillig celibaat) genoemd worden, wordt gekenmerkt door hun haat voor vrouwen, en hun onvermogen om een seksueel partner te vinden. Doordat incels zich identificeerden met de hoofdpersoon uit de film werd Joker al snel een cult classic. Hoofdpersoon Arthur Fleck (Joaquin Phoenix) is een loser die geen succes heeft met vrouwen en in zijn carrière, en door iedereen om hem heen geminacht wordt. In Joker ontploft zijn woede en frustratie met gewelddadige gevolgen. De angst voor een aanslag kwam weer op, en misschien ook niet zonder reden. De incelbeweging heeft al meerdere dodelijke aanslagen voortgebracht, zoals in 2014 in Californië en 2018 in Toronto. Gelukkig bleef het geweld uit. Maar de schrik zat er goed in. Ook regisseur Todd Phillips leek erg geschrokken te zijn van het soort fans dat zich aangetrokken voelden tot zijn film. In Folie à Deux probeert Phillips een antwoord te geven op de ongewenste adoratie van deze fans.
Na de moorden in Joker is Arthur Fleck opgepakt. In Folie à Deux volgen we zijn gevangenschap en zijn proces. Fleck staat terecht voor zijn misdaden en kan zelfs de doodstraf krijgen. Hij wordt echter bijgestaan door fans die zich identificeren met Fleck en zijn strijd tegen wat hij ‘pestkoppen’ noemt. Een van deze fans is Harley Quinzel (Lady Gaga), waarmee Fleck een relatie begint. Centraal in de rechtszaak staat de vraag of Fleck zelf schuldig is aan zijn misdaden, of dat ze gepleegd zijn door zijn gesplitste persoonlijkheid, Joker. Fleck lijkt zijn omstandigheden te ontvluchten door zijn toevlucht te nemen in het personage van de Joker. Harley en de andere fans van Joker lijken niet zo veel te geven om Arthur. Ze geven enkel om hem om hun eigen erbarmelijke omstandigheden en ongenoegen met de maatschappij op hem kunnen projecteren. De Jokerfans in de film zijn duidelijk een analogie voor de fans van de originele Joker. Phillips lijkt te zeggen: “Jullie geven enkel om mijn film omdat jullie je eigen verdorven ideologie erin zien. Jullie geven niet om de personages of de artistieke verdiensten van de film.” Met Folie à Deux probeert Phillips dit duidelijk te maken aan zijn fans, en heeft hij vooral een film gemaakt die niet in de smaak móet vallen bij de fans van de originele Joker. Zo lijkt de film ervan te genieten om Fleck zo veel mogelijk te vernederen. Phillips wil zijn publiek laten zien dat hun held maar een zielig figuur is. De vraag is echter of dit het gewenste effect heeft. De maatschappij waardoor de incelfans van Joker zich afgewezen voelen behandelt nu ook hun held als grof vuil. Hun wereldbeeld wordt hierdoor alleen maar bevestigd.
Nog iets dat het publiek van de oorspronkelijke Joker in het harnas jaagt is de gewaagde keuze om Folie à Deux een musical te maken. Dit is een keuze waar geen duidelijke reden achter zit, en die esthetisch ook niet goed uitpakt. Phoenix kan duidelijk niet goed zingen, waardoor er continu gebruik wordt gemaakt van autotune. Gaga zingt een stuk beter. Haar acteerwerk en scènes met Phoenix vormen een lichtpuntje in de film. De grote vraag waar ik mee blijf zitten na het kijken van Joker: Folie à Deux is voor wie deze film nou eigenlijk is. Phillips heeft duidelijk de fans van zijn originele film als publiek in gedachten. Hij lijkt echter zijn uiterste best te doen om hen te schofferen en weg te duwen. Het is alleen nooit verstandig om als filmmaker je publiek van je te vervreemden, zonder tegelijkertijd een nieuw publiek aan te spreken. Joker: Folie à Deux had niet gemaakt hoeven te worden. De film bestaat enkel om commentaar te leveren op de originele Joker en de fans van die film. Die fans zullen echter alleen maar teleurgesteld zijn. De kans lijkt klein dat Folie à Deux het monsterbedrag van $450 miljoen zal halen om geen verlies te draaien.
