Paris, Texas: Al drie keer hetzelfde verhaal verteld

Hoe vaak ik er al over schreef, hoe dikwijls ik het van de daken schreeuwde: filmklassiekers hebben de toekomst! Sterker nog, commercieel is het booming business. Jammer en vreemd genoeg zijn we er in Nederland en zeker in Nijmegen nog niet achter.

Als ik jaarlijks in Bologna ben bij Ritrovato, het filmfestival van en met alleen maar filmklassiekers dan is het daar een drukte van jewelste. Het festival groeit, wordt steeds populairder en met opmerkelijk steeds meer jonge filmliefhebbers. Zo blijkt dat juist de oude cinema de grootste aantrekkingskracht heeft op jong, nieuwsgierig publiek.

Deze zomer draaide daar op het mooie Piazza Maggiore in de open lucht de gerestaureerde versie van Paris, Texas, uiteraard ingeleid door de meester Wim Wenders zelf. Ik wist niet wat ik meemaakte, een krioelende massa van wel zeker 5000 kijkers, geen stoel, wat zeg ik geen stoeptegel meer vrij om te zitten. Een cult was geboren en je wist dat de film, 40 jaar na zijn internationale succes in Cannes, weer een enorme potentie heeft. Volle zalen ook in de cinema’s in de ons omringende landen.

Dan in ons gave landje, hier wordt Paris, Texas door de meeste filmtheaters weggezet als een nogal onverkoopbare winkeldochter. Te kleine zaaltjes, onmogelijke tijdstippen. Het lijkt hier de Blokker wel, terwijl ik in mijn stoutste fantasie zou zeggen dat je de grote zaal van De Vereeniging ermee kan uitverkopen. Met een inleiding van Wenders zelf en een akoestische toegift van Ry Cooder, maar de verbeelding, de fantasie is al lang uit onze samenleving verdwenen.

Onweerstaanbaar mooi

Paris, Texas won de Gouden Palm van Cannes 1984 en werd het beroemdste werk van Wim Wenders, een van de pioniers van de Nieuwe Duitse Golf. De oogverblindende mooie fotografie van Robby Müller, zijn scherpe oog voor het desolate Amerikaanse landschap, het ontroerende drama geschreven door Sam Shepard, de onvergetelijke slidegitaarmuziek van Ry Cooder, de indrukwekkende rol van Harrie Dean Stanton met zijn verweerde hoofd en niet het minst de internationale doorbraak van Natasja Kinski, het blijft allemaal iconisch.

En toch hoe mooi het allemaal was en is, ik vond altijd dat er iets ontbrak aan de film en heb Paris, Texas nooit als het ultieme meesterwerk kunnen beschouwen. Sterker nog toen ik de film 40 jaar geleden bij de première in Cannes zag was ik best teleurgesteld. Waarom precies weet ik niet meer. Te commercieel wellicht, te veel zoetgevooisde kleuren, een te kinderlijk en sentimenteel plot.

Mijn favoriet van toen was Broadway Danny Rose. Een tragikomedie over de oude Joodse showbizzscene van New York met Woody Allen als een weinig succesvolle theateragent van variétéartiesten. ‘The talent agent who handles with some of the largest no-talents’. De tijd ver vooruit want ergens doet die Danny Rose me nu aan Dick – coalitieakkoord – Schoof denken. Hoe ook hij nu met zijn tweederangs artiesten in zijn kabinet moet zien te overleven.

Altijd een kind gebleven

Wat me bij het herzien na zoveel jaren van Paris,Texas wel meteen opviel is dat de visueel overweldigende openingsbeelden van een haast uitgedroogde Harrie Dean Stanton in het barre en uitgestrekte woestijnlandschap, begeleid door de slidegitaar muziek, veel korter is dan in mijn herinnering. Dacht altijd dat het bijna een korte film was van wel minstens 25 minuten waarbij Ry Cooder zijn hele album wegspeelde.

In werkelijkheid duurt deze iconische openingsscène nauwelijks 5 minuten en zijn we alweer snel met Harrie Dean Stanton in de bewoonde wereld. Daar krijgen we het saaie gezeur met broer, schoonzus en zijn kind. Pas op het einde krijgt de film weer wat kleur en overheerst het zoetgevooisde sentiment met de ontmoeting van zijn ex, Natasja Kinski. Begint de film met de zwijgzame Travis als loner, zo eindigt hij ook. Net als alle films uit het oeuvre, van zijn vroege films als Alice in den Städten en Im Lauf der Zeit uit de jaren 70 tot aan zijn laatste film Perfect Days (2023). Altijd de eenzame, wat mysterieuze man op zoek naar zichzelf, niet in staat om zich te binden. Het kinderlijke verlangen om weg te zijn, op reis te zijn.

En bijna altijd weet Wenders deze zo simpele boodschap briljant te verpakken in bloedmooie beelden met altijd de juiste soundtracks. En telkens als je denkt het kan allemaal wat korter, we weten het wel, er gebeurt ogenschijnlijk toch niets, dan weet hij je met zijn werk te betoveren en kijk je ademloos toe, zoals in zijn allerbeste werk Im Lauf Der Zeit meer dan drie uur lang. Dat is de meester van de roadmovie, beïnvloed door de jaren 50 westerns van Anthony Mann, die hij in zijn studententijd allemaal verslond in Parijs. In Paris, Texas vloeit uiteindelijk roadmovie, western en liefdestragedie perfect samen. Maar uiteindelijk bestaat Wenders ’werk in de kern alleen maar uit simpele cowboyfilms in een modern jasje. Gemaakt voor een publiek, generaties overstijgend, die altijd kind zijn en willen blijven. Daarom verdient de 40th Anniversary van Paris,Texas – hoe vaak moet ik het blijven roepen – de beste zalen in de cinema, met het beste beeld en geluid.

Waar en wanneer te zien

Lux Nijmegen: 29 en 30 november en 4 december

Focus Arnhem: 29 en 30 november; 2,3 en 4 december

En eerlijk is eerlijk, in Arnhem is het filmscherm groter en zijn er meer en betere zitplaatsen.