25 jaar Ugenda: Drager van de stad Cees de Beer

Ugenda bestaat 25 jaar en publiceert daarom wekelijks een interview met een prominent uit de Nijmeegse culturele wereld. Wie gaven de stad kleur met kunst, muziek, theater of festivals? En wat dreef hen? Persoonlijke verhalen over passie, drijfveren en de toekomst van cultuur. Deze week aan het woord: Cees de Beer. "We hebben van alles wat en ook nog op kwalitatief niveau."

Hoe heb jij de Nijmeegse cultuursector zien ontwikkelen de afgelopen 25 jaar?

"Ik ben nog geen vijftien jaar in de cultuursector actief. En om eerlijk te zijn, was ik daarvoor ook niet een echte cultuurganger. Ik was sowieso al meer actief in de subculturen, zoals hiphop en nachtcultuur. Dat zijn culturen die nog niet echt een plek hadden in de cultuursector in Nijmegen. Ik merkte later – toen ik bezig was met Mensen Zeggen Dingen – ook op dat de Nijmeegse cultuursector gesloten was. Er was weinig ruimte voor nieuwe initiatieven vanuit de sector zelf en we mochten maar af en toe meedoen met dingen, terwijl we in andere steden die kansen wel kregen. Dat voelde heel erg dubbel. Ik ben altijd in Nijmegen gebleven, omdat dit mijn stad is en ik het in mijn eigen stad wil maken. We kunnen immers wel allemaal weglopen, maar dan wordt het hier nooit wat.

Gelukkig ontstaat die ruimte nu wel steeds meer. Er is meer plek voor hiphop en voor nachtcultuur in het beleid. Desondanks merk ik ergens nog steeds een gesloten houding. Dat heeft ook met beleid te maken. Nog te vaak ligt de focus op grote partijen en niet op grassroots-initiatieven, terwijl daar vaak de vernieuwing in cultuur zit. Zij doen wat anders, maken wat anders en zij zorgen er vanuit een bottom-upbeweging voor dat de grote partijen gaan vernieuwen. Het moet dan in beleid wel zo zijn dat de grassroots-initiatieven onafhankelijk kunnen blijven opereren.

Ik denk dat het goed is om altijd kritisch te blijven en te zien wat er beter moet. Wat ik positief vind aan de Nijmeegse cultuursector is dat we een breed aanbod hebben. We hebben van alles wat en ook nog op kwalitatief niveau. Dat weten we goed in stand te houden."

Wat is jouw bijdrage aan het culturele klimaat van Nijmegen?

"Toen ik in 2014 begon met Mensen Zeggen Dingen brachten we denk ik iets nieuws. We brachten een nieuwe vorm van literatuur, maar wisten ook voeten tussen deuren te zetten. Onze basis was hiphop en dat betekende automatisch dat we divers en inclusief waren. Dát is hiphop. We brachten verschillende verhalen – juist de verhalen die in de cultuursector nog te weinig gehoord werden. Dat werd het succes van Mensen Zeggen Dingen.

Als nachtburgemeester kwam ik in een hele moeilijke periode. Ik was nog nauwelijks begonnen of alles ging op slot vanwege corona. Dat was op meerdere vlakken moeilijk: het was een compleet nieuwe situatie, de nacht ging op slot en mijn eigen opdrachten zag ik ook verdampen. Het was daarbij ook moeilijk om een rol aan te nemen: enerzijds wil je dat de nacht zo snel mogelijk weer opengaat, anderzijds wil je een pandemie onder controle houden. Ik ben blij dat ik, voornamelijk met Hendrik-Jan Derksen en Darko Esser, opnieuw ben gaan kijken naar de functie van de nachtburgemeester, en hoe we een blueprint konden maken voor wat de nachtburgemeester vandaag de dag is. Dat laatste kreeg een vervolg sinds ik in de gemeenteraad zit. Een van mijn speerpunten was een nachtvisie, en dit werd – zeker nadat we met D66 in de coalitie kwamen – verwezenlijkt. We nemen de nacht nu op in een beleid en de nachtburgemeester heeft daar een belangrijke rol in.

Ook heb ik mijn best gedaan om het beleid op graffiti te verbeteren. Graffiti wordt te vaak gezien als iets negatiefs, terwijl het heel veel waarde kan hebben voor een stad. Op vakantie ga ik graag op zoek naar street art en murals, en ook in Nijmegen hebben we al prachtige kunstwerken. Ik wilde beleid om beginnende kunstenaars te kunnen faciliteren: iedereen moet ergens beginnen en oefenen, en voor een street artist is dat graffiti spuiten op een muur. Daar hebben we nu beleid voor.

We hebben plekken nodig waar het mag broeien en bloeien. Het is belangrijk dat er in onze stad voldoende plek is waar je kunt starten en iets kunt uitproberen. Broedplaatsen zijn daar een heel belangrijk onderdeel van."

Wat waren jouw persoonlijke hoogtepunten?

"Het hoogtepunt was mijn tweede optreden met Class Dismissed, het project van Stichting PAN. We stonden met een groep jonge makers (Simon Mamahit, Jeroen Antoine, Nils van de Hoeven, Sara Brouwers, AC, Aki, Jan Spek en nog meer) op de Vierdaagsefeesten in 2011 op het talentpodium van het Valkhof. Het veld stond helemaal vol – zo vol dat er niemand meer het park in kon via de ingang. Het was overweldigend! Het is een ervaring die ik nooit meer zal vergeten en dé ervaring geweest waardoor ik dacht: ik wil dit nog veel meer en voor altijd. Het zorgde voor een drive. Ik ben Paul Hensels en Simon Mamahit tot op de dag van vandaag dankbaar voor het vertrouwen.

In 2014 organiseerde ik samen met Tim Lenders uit Arnhem voor het eerst Mensen Zeggen Dingen. Dat was op de Kaaij, na een tip van Stefan Hoevenaars. Ik kende Tim nog niet zo goed, maar nadat hij mij opbelde om te vragen of ik samen wilde werken, zei ik direct ja. Het is het begin geweest van iets moois, iets groots – iets waarvan we toen nog geen idee hadden waaraan we begonnen. Het was de eerste keer dat ik zelf iets organiseerde, met heel veel hulp van Tim. Deze avond was onversterkt en heel druk bezocht, wat ervoor zorgde dat de mensen wat meer achterin het allemaal niet even goed meekregen. Maar dat zagen we als iets positiefs: er was vraag naar meer.

Mijn hoogtepunten zijn vooral tekenen van dankbaarheid voor de kansen die ik heb gehad. Natuurlijk zijn de optredens in een uitverkochte Vereeniging of Doornroosje leuk, maar zonder die eerste momenten had ik nooit op die plekken gestaan."

Wie heeft voor jou in culturele zin in Nijmegen het meest betekend in de afgelopen 25 jaar?

"Dat zijn een aantal mensen. Allereerst Paul Hensels. Hij gaf me de kans om een eerste stap te maken bij Stichting PAN. Dat was een hiphop-project waarbinnen ik spoken word kon maken en performen. Dat project werd intern begeleid door Simon Mamahit, met wie ik de rest van mijn tijd in de cultuursector altijd heb samengewerkt. Ik heb veel respect voor hem en ben hem dankbaar voor alles wat we samen hebben mogen doen.

Stefan Hoevenaars is een van de eerste die mij betrok bij culturele projecten toen ik begon met Mensen Zeggen Dingen, en ook degene die ervoor heeft gezorgd dat ik in aanraking kwam met Godfried van de Brebl. Hij heeft ons toen letterlijk geplugd – eerst bij de Kaaij en later bij de Brebl – en zo werd Mensen Zeggen Dingen een vaste show. Stefan gaf mij continuïteit in het maakproces en bij Godfried konden we gewoon cultuur maken. Ik heb toen ervaren hoe belangrijk het is om zo'n plek als Brebl in de stad te hebben. Zonder Godfried was Mensen Zeggen Dingen nooit zo groot geworden.

Ik moet natuurlijk afsluiten met Marjolein Hordijk. Waar Godfried de springplank was, heeft Marjolein ervoor gezorgd dat we in de lucht bleven. Ze bood steun bij alles wat nodig was: het bieden van een podium, het worden van een stichting, het aanvragen van subsidie – eigenlijk alles om die volgende stap te maken en uit te breiden.

Wat al deze mensen gemeen hebben, is dat ze me zagen voor wie ik ben. Ik heb een rauw randje en als je die omarmt, kunnen er hele mooie dingen ontstaan. Ik heb me door deze mensen altijd in mijn kracht gezet gevoeld, en dankzij hen konden er heel mooie dingen ontstaan."

Heb jij een wens die je graag zou willen zien in de ontwikkeling van de Nijmeegse cultuursector? 

"Er is nog genoeg werk te doen in Nijmegen, waar ik als raadslid graag mee aan de slag ga. Meer ruimte voor beginnende makers, meer ruimte voor grassroots-initiatieven, meer ontschotting in het subsidiestelsel en betere verankering van nachtcultuur en hiphop in het beleid. De kracht van cultuur zit hem in de grassroots-organisaties; laten we die dan ook versterken. Dat kunnen we doen door er ruimte voor te creëren en financieel te ondersteunen."

Wat is jouw oneliner voor onze (culturele) stad?

"Dit is jouw stad, mijn stad, onze stad."