Shelly Roso's Cult-ID

In Ugenda’s ‘Cult-ID’ vertellen Nijmeegse cultuurmakers en -aanbieders over (de vorming van) hun culturele identiteit. Wat was het zaadje? En hoe heeft cultuur hen tot op de dag van vandaag gevormd. Elk Cult-ID begint met een pitch, waarna negen vragen volgen. Voor deze aflevering heeft Shelly Roso onze vragen schriftelijk beantwoord. Shelly is schrijfster, creatief ondernemer, sociaal pedagogisch werker en specialist leesbevordering. Naast creatief schrijven van onder andere jeugdliteratuur stopt ze haar energie ook in het mee ontwikkelen van lees- en taal bevorderende projecten.

Pitch

Schrijfster Shelly Roso houdt van diepgang. Haar voorkeur gaat uit naar de disciplines dans, cabaret en literatuur. En zintuiglijk naar luisteren en kijken. Recentelijk was Shelly bij een voorstelling van Introdans. Shelly kan niet zonder haar notitieboek, maar nog mooier zijn de ogen van Jezus in de muziekfilm Jesus Christ Superstar.

Negen vragen

Wat was het eerste moment waarop je cultuur herkende als iets wat echt bij jou hoort? Wat gebeurde er? Waar was je en met wie? Was ‘t een schok of juist niet?

Ik denk dat ik cultuur voor het eerst herkende in mijn tienerjaren, de jaren 80 toen disco en videoclips in raakten. Ik begon clips na te dansen, die van Michael Jackson, maar ook Kinderen voor Kinderen. Ik maakte zelf dansen en leerde die aan klasgenoten. Boney M en LUV deden we in een wedstrijd op de camping na. Dat was allemaal niet zo onderscheidend, maar het hoorde gewoon bij ons, muziek in ons gezin.  Michael Jackson uiteindelijk was wel onderscheidend en toen de dansfilms kwamen: Grease en Fame. Daarnaast schreef ik veel in mijn dagboek. Gewoon thuisdingen, wat ik erbij voelde en wat ik ervan vond. Mezelf interviewend en dat uitschrijvend. Gedichtjes, liedjes. Ik zong ook in een kinderkoor, want dan mocht ik meer dan wanneer ik naast mijn oma zat, in de kerk. Ik moest stilzitten van haar. Dat moest ook in het koor, maar dan waren dat wel allemaal leeftijdsgenootjes. Plus liedjes uit musicals nadoen. Dat deed ik op zolder. Ik kon mij enorm uiten in dans, zang en schrijvend.

Wat dreef jou indertijd? Denk bv. aan schoonheid, maatschappijkritiek, willen (zien) schitteren, verzet, of iets anders?

Ik denk dat het als eerste een uitlaatklep was zonder dat ik mij ervan bewust was. Toen ik wat ouder werd merkte ik de schoonheid van tekst en dans op. Die bewegingen die meer gingen spreken en dat dit iets anders was dan pasjes aanleren. Dat besef. Ik werd me bewust waarom je een beweging kon maken en hoe het lichaam kon spreken. Dat had ik ook met taal. Ik had drie Heere-ooms, eentje deed de mis thuis en dan mocht ik voorlezen uit zo’n kerkboekje. Ik merkte dan de klank op en de poëzie. Het werd ineens symboliek.

Shelly Roso © Peter van Esch

Zijn je drijfveren inmiddels veranderd? Hoe komt dat? Of zijn ze juist dezelfde gebleven?

Ik denk dat het nu meer met elkaar verweven is. ik kan het gebruiken als uitlaatklep en daarbij de schoonheid er in opzoeken, vinden en beleven. Als ik een boek schrijf, weet ik nu: dit is de emotie en dit is de schets van de situatie. En daarmee kan ik nu meer spelen.

Leverden jouw culturele keuzes wel eens strijd op met je omgeving of juist nooit? 

Op zolder mocht ik nooit dansen en deed ik het toch. Echt strijd heeft het niet opgeleverd. Wel legde mijn moeder (pleegmoeder) de lat heel hoog qua taalgebruik en confronteerde ze me daarmee omdat ik graag schreef, en dat achtervolgt me nog wel eens. Ik ben niet sterk met grammatica. Dat maakt me onzeker als ik boeken schrijf. Ik vind echter het verhaal te belangrijk. En er zijn mensen in mijn omgeving die mij corrigeren. Ik zet gewoon door. Waar je plezier aan beleeft, dat brengt je namelijk echt iets!

Was je in die tijd een cultureel groepsdier of genoot je vooral in je uppie?

Nee, ik doe veel zelfstandig en met enkele vrienden, kennissen. Niet met een hele groep.

Shelly Roso  © Peter van Esch

Wie of wat heeft jou verder bij je culturele identiteit gebracht zoals die nu is en hoe is dat gegaan? Denk bv. aan herkomst (gezin/familie/etniciteit/gender), een tijdperk, educatie, een speciale gebeurtenis…

Via mijn pleegouders kwamen we in aanraking met klassieke muziek, musicals en boeken. Bij ons thuis was het aanbod heel divers. Ik had een pleegbroer die van de Stones hield, terwijl mijn zus en ik van de pop waren. Een pleegzus ging voor Elvis Presley en mijn moeder voor klassiek. Maar ook van Julio Iglesias tot Barbra Streisand en Conny Vandenbos. Die laatste heb ik veel in de auto meegezongen. Maar ik had ook oudere vrienden. Eentje had al haar boeken op kleur staan. Dat dat kon! Het waren andere boeken, met feminisme, de Regenboog serie. Boeken van zwarte schrijfsters (Alice Walker: De kleur paars, en Bochi Emecheta: Als een tweederangs burger). Ze vertegenwoordigden een andere wereld dan ik thuis gewend was. Die oudere vrienden brachten me in mijn pubertijd ook in aanraking met het filmhuis. Daar kreeg je een drankje en ging je gewoon in een fijne stoel zitten. Het was persoonlijker dan de gewone bioscoop. En via mijn toenmalige vriend die kunstschilder was kwam ik in aanraking met poëzie, fotografie. Zo kwam ik ook in Boijmans van Beuningen terecht en met Poetry International. Vandaaruit heb ik zelfstandig stappen genomen naar een toneelgroep, ben ik figurant en model voor amateurfotografen geweest en begon ik met creatief schrijven en het geven van dans- en bewegingslessen.

Had / heb je idolen of culturele zielsverwanten?

Ik had dus idolen als Michael Jackson, maar ook Romy Schneider. Dat ligt ver uit elkaar. Ondertussen deed ik vrijwilligerswerk bij Tandem. Ik was daar vakkracht Dans en beweging. We gingen de wijk in om jongeren kennis te laten maken met dans. Zo kwam ik op Nita Liem (Productiehuis Artisjok 020). Zij ging nog een stap verder en verdiepte meer, en ze deed dat met oudere jongeren, vanaf 13 jaar.

Wat wil je met je culturele identiteit vooral (blijven) uitdragen? Of: als je op een feestje bent, wat is dan jouw culturele stokpaardje? Waar heb je het graag over?

Het plezier dat je eraan kunt beleven en hoe wat je beleeft en ervaart je in positieve zin voedt. Ik vind echt dat als je ergens plezier aan beleeft, dit de weg vrijmaakt om het ook daadwerkelijk te gaan doen, ook al ben je er niet perse goed of perfect in sommige aspecten. Ik denk dan aan mijn pleegmoeder en haar strengheid over taal. Ik heb mij er niet door laten belemmeren. Het is immers belangrijker dat het je iets brengt. Verbinding bijvoorbeeld.

Wat zou je aan een volgende generatie over jouw cultuur (of cultuur in het algemeen) en beleven daarvan vooral willen doorgeven?  Wat is echt waardevol gebleken? Voor jou? Voor de ander?

Als het over mijn boeken gaat, dan vindt men de thema’s die ik aanstip waardevol, maatschappelijke thema’s als pesterij, gender en armoede, leven in pleeggezin etc. Bij voordrachten hoor ik terug dat ze het interessant vinden om van situaties te vernemen die ver van hun afstaan, maar zich dan wel ineens bewust worden van de nabijheid ervan, omdat het in een en dezelfde samenleving plaatsvindt. Toen ik dansvakkracht was in aandachtswijken vond men het waardevol dat ik kinderen en jongeren stimuleerde om hun talent en eigen ideeën in de dans vorm te geven en dit verbond tot een groepsdans, een geheel.

Wil je jouw culturele identiteit proberen te vangen in 1 foto?

Shelly Roso   © Peter van Esch