De muzikale inspiratie van Ton Lukassen

Ton Lukassen is – naast grafisch vormgever – een gitarist met een veelzijdige muzikale smaak: veel klassiek, maar ook flamenco, gipsyjazz, Mike Oldfield en Jimi Hendrix. Ton is onder andere bedenker van het muzikale concept tonentalen en organiseerde vorig jaar de eerste editie van het Selfmademusic-festival in de Lindenberg.

Muzikaal project tonentalen 
“In 2015 bedacht ik het concept tonentalen. Enthousiast en voorzien van een nieuwe staalsnarige gitaar vroeg ik andere muzikanten hun muzikaliteit met mij te delen. Dit leidde in 2018 tot het eerste optreden in café Trianon. Kort daarna en één ervaring rijker ontmoette ik cellist Janske Polman.”

“Begin december 2019, nog vol verdriet van mijn overleden viervoeter Luno, stond ik samen met Michel Haen (†), Peter Smaal en cellist Janske Polman opnieuw op het podium van een totaal uitverkochte zaal van café Trianon. Het applaus, de complimenten die ons ten deel vielen... het was gelukt om samen met andere muzikanten verbeeldend te zijn. Overtuigd – in al mijn kwetsbaarheid – ging ik door met gitaar spelen en componeren. Nog altijd voel ik mij het veertienjarige jongetje. Na schooltijd fietste ik zo hard als ik kon naar huis, liet mijn jas en schooltas halverwege de trap vallen, ontdeed mijn gitaar van het foedraal en pijnigde mijn vingers eindeloos op de toets. Met de niet aflatende liefde om te creëren, om muziek te maken, waarvoor het leven in al zijn hoedanigheid inspirerend is.” 

“Na corona speelden we ons eerste concert in LUX. Een mooie aftrap met een muziekminnend publiek. De toon was gezet! Ook dit jaar – met als start het Zalmkerkje in Millingen – organiseren we nieuwe concertjes.”

Selfmademusic-festival!
“Wederom gaan we (Rob de Waal en ik) dit jaar in samenwerking met de Lindenberg het Selfmademusic-festival organiseren. Het enige podium voor ongekend Nijmeegs talent. Nijmegen heeft behoefte aan een professioneel podium waar schrijvers van eigen werk hun muzikale kunsten mogen delen. Met dit format hopen wij eind november enthousiaste muziekliefhebbers en kunstminnend Nijmegen te verrassen op authentieke muziek, gespeeld door Nijmeegs muzikaal talent.”

Bij het horen van welke artiest besloot je muzikant te worden? 
“Ik smelt net zo weg bij het beluisteren van Edward Elgars Enigma als bij het horen van Jimi Hendrix’ All Along the Watchtower. Van klassieke tot hedendaagse muziek, de tussenliggende stijlen, dit alles vormt voor mij één levend organisme, een nooit aflatende inspiratiebron om nieuw werk te componeren. Gitarist Leo Kottke en multi-instrumentalist Mike Oldfield, Reinbert de Leeuw, Debussy… een ellenlange lijst die mij de hier beschikbaar gestelde ruimte overschrijdt.”

Neem ons eens mee door je muzikale leven.
“In mijn jeugd luisterde ik boven aan de trap in alle stilte vol bewondering naar het gitaarspel van mijn oudste broer. Hij toverde warme klanken uit zijn gitaar met cederhouten bovenblad. Deze ervaring vormde de opmaat naar mijn liefde voor een complex en veelzijdig instrument, de gitaar!”

Eerste instrument 
“De bugel – een mooiere versie van de trompet – was mijn eerste instrument. Zacht en minnelijk, ronde tonen sleuren je naar ongekende dieptes. Ik was teleurgesteld dat er geen trompet voorhanden was. Een – zo blijkt achteraf– enorme onderschatting van dit bijzondere instrument. Alle inspanningen van mijn muziekdocent konden niet voorkomen dat ik uiteindelijk, na een half jaar, afscheid nam van de bugel.”

Mijn eerste gitaar
“Rond mijn veertiende kocht ik mijn eerste gitaar, een Aria 5. Ik nam gitaarles en werd een liefhebber van onder andere folkmuziek. Naast het oefenen van etudes en toonladders schreef ik vaak eigen liedjes. Urenlang oefenen op de voor iedereen zo bekende ongrijpbare akkoorden, pijnlijke vingertoppen, de onverzadigbare drang mooie noten te leren spelen. Een bijzonder proces: elke noot helpt de volgende noot betekenisvol te zijn.”

Flamenco
“Diep onder de indruk van flamenco en de virtuositeit van ongeëvenaarde flamencogitaristen, besloot ik gitaarles te gaan nemen. Al snel legde ik mij toe op het spelen van arpeggio’s en de verschillende stijlen zoals soleares, rumba, fandango. Ik bezocht concerten, kocht lp’s en nam flamencodansles.”

Van tokkel- naar strijkinstrument 
“Tijdens mijn opleiding grafisch ontwerp besloot ik viool te leren spelen. Mijn toenmalige viooljuf nam mij onder haar hoede. Met een geleend instrument (later kreeg ik de viool van haar opa in bruikleen) begon ik aan een nieuw avontuur. Vooral de improvisatielessen vond ik geweldig. De eerste voorspeeldag ging alle aandacht uit naar een in een roze jurkje gestoken meisje van slechts elf lentes jong. Ik voelde mij toen enigszins ongemakkelijk en besefte dat mijn enige fan elders haar heil had gezocht.”

Mijn vaders muzikaliteit
“Ons vader, inmiddels in de zeventig, kreeg een chromatische mondharmonica cadeau. We waren enigszins nerveus toen hij het cadeau, eenmaal uitgepakt, naar zijn lippen bracht. Het werd stil, muisstil! Meer dan vijftig jaar geleden… De eerste noten rolden als vanzelfsprekend de huiskamer in. We waren verbaasd, en geëmotioneerd luisterden we naar de jarenlang verborgen muzikaliteit en speeltechniek van mijn vader.”

Welke artiest is van grote invloed geweest tijdens je carrière? 
“Ik denk Baden Powell met Valsa sem nome, muziek van ongeëvenaarde schoonheid. Pepe Romero, met zijn YouTube-filmpje over de dansers en strijkers waarmee hij de speelhanden beschrijft, zou elke gitarist gas doen terugnemen. ‘Snelheid mag immers geen doel op zich zijn’. Ik kan mij hier goed in vinden.”

“Julian Bream, oorspronkelijk luitist en gitarist: mijn moeder zorgde ervoor dat ik geen optreden van deze meestergitarist miste. Paco de Lucia, de voor mij iconische Barrios en Django Reinhardt. En vlak de hedendaagse gitaristen niet uit. Hun kunsten zijn evenzo inspirerend als die van vroegere meesters. Vorige week beluisterde ik het door Roland Dyens gearrangeerde Bluesette (Toots Thielemans) gespeeld door gitarist Laurel Harned. Voor wie van gitaarmuziek houdt: impressive!”

Welk liveconcert heeft de meeste indruk op je gemaakt? 
“Julian Bream in de Vereeniging, Nijmegen. Een slapende en snurkende dame tijdens een volledig onversterkt concert, de onvermijdelijke pauze... En daarna stoïcijns doorspelen. In het laatste jaar van mijn opleiding grafisch ontwerp was ik regelmatig te gast bij Het Gelders Orkest. Met de toenmalige directeur Hans Hierck, de musicoloog, het orkest en de solisten, onder wie pianist Leif Olaf Andersen, heb ik onvergetelijke concertavonden meegemaakt. Als kers op de taart is het door mij ontworpen affiche enkele jaren door het orkest gebruikt.”

Welke recent uitgebrachte plaat zouden we móéten luisteren? 
“Er is nog zo veel (zowel klassieke als moderne) muziek te beluisteren waarvan ik het bestaan niet weet. Ik kan mijzelf urenlang verliezen in bijvoorbeeld het werk van Barrios (La catedral). Ik ben nooit specifiek van één band of zanger fan geweest. Voor zover talent ingevlogen wordt ben ik diep onder de indruk van de kwaliteit van Nederlandse popartiesten. Ik ben gecharmeerd van elk liedje dat verbeeldend is.”

Wil je meer weten over het project tonentalen, ga dan naar: www.tonentalen.nl
Volg de ontwikkelingen van het Selfmademusic-festival via Facebook.