25 jaar Ugenda: Drager van de stad Hendrik-Jan Derksen

Ugenda bestaat 25 jaar en publiceert daarom vanaf 1 mei wekelijks een interview met een Nijmeegse cultuurmaker. Wie gaven de stad kleur met kunst, muziek, theater of festivals? En wat dreef hen? Persoonlijke verhalen over passie, drijfveren en de toekomst van cultuur. Deze week aan het woord: Hendrik-Jan Derksen. “Ik zou graag zien dat podia meer als facilitators optreden voor culturele initiatieven die telkens weer ontstaan."

Hoe heb jij de Nijmeegse cultuursector zien ontwikkelen?

"In de lange tijd dat ik hier rondloop, sinds ongeveer 1988, heb ik veel cyclische bewegingen gezien die deels economisch, maar ook ideologisch van aard zijn. Daarmee bedoel ik dat er bijvoorbeeld in de jaren 80 een grote kraakbeweging was, waar een groot deel van het culturele klimaat zich kon ontwikkelen of zich juist tegen kon afzetten. In de jaren 2010 leek die beweging op sterven na dood, op een paar partijen na – De Plak, Extrapool, Grote Broek – die hieruit voortkwamen, maar inmiddels geïnstitutionaliseerd zijn in het Nijmeegse. Nu zien we echter dat die beweging weer groeit en daaruit opnieuw initiatieven ontstaan: nieuwe bandjes, kunst en nieuwe plekken waarin bijvoorbeeld Jantien een rol speelt.

Hetzelfde geldt voor de universiteit, die lange tijd een grote rol had in de stad, met panden als 042, de steun aan Diogenes en allerlei stadsinitiatieven en samenwerkingen. Begin deze eeuw was er een beweging richting de campus: Diogenes kon niet meer rekenen op steun, 042 werd verkocht en er ontstond een focus op interne podia, zoals De Rode Laars, de universiteit en zelfs de HAN als cultuurplek.

De laatste jaren is dit weer omgedraaid. De universiteit voelt zich meer verbonden met de stad en wil graag weer midden in Nijmegen aanwezig zijn en 'maken'. Zo zagen we het InScience Festival ontstaan, innige samenwerkingen met onder andere het Valkhof Museum en gezamenlijke investeringen met de gemeente Nijmegen in erfgoed. Denk bijvoorbeeld aan het werk van hoogleraar Dolly Verhoeven rondom de Nijmeegse geschiedenis.

Deze bewegingen zie je ook terug in de balans tussen professionalisering en vrijwilligersinitiatieven, tussen burgerinitiatieven en culturele instellingen. Maar ook in de spanning tussen het centraliseren binnen ketens, of juist de focus op lokale broedplaatsen."

Heb jij een wens die je graag zou willen zien in de ontwikkeling van de Nijmeegse cultuursector?

"Zeker! Ik zou graag zien dat we meer bottom-up organiseren, wat betekent dat podia meer als facilitators optreden voor de vele culturele initiatieven die telkens weer ontstaan. Daarnaast is het natuurlijk van de zotte dat er vooral goed betaald wordt binnen instellingen, die eigenlijk slechts een brugfunctie hebben tussen artiest en publiek, terwijl de cultuurmakers er zelf bekaaid vanaf komen. Tijdens de coronaperiode zag je dat verschil enorm.

Ik zou ook graag een fonds of potje zien waarin locaties een bijdrage kunnen vragen om juist op plekken waar niet de ´usual suspects´ komen, mooie nieuwe dingen te ontdekken. Na het verdwijnen van Raza in Utrecht gebeurde daar iets vergelijkbaars.

Verder ben ik voorstander van een initiatief zoals we afgelopen jaren met Young Vibes – en later De Lindenberg – heel goed hebben opgezet met het SPUK-potje. Hierdoor konden initiatieven voor en door jonge mensen laagdrempelig een aanvraag indienen, zodat jonge Nijmegenaren meer konden organiseren, participeren en ervaren op cultureel gebied. Maar het ging ook over bredere thema’s; zoals meedoen en participeren, en over het ondersteunen van jonge mensen met goede ideeën, zodat ze die ook echt konden uitvoeren. Afgelopen jaren zijn uit zulke potjes tal van initiatieven ontstaan die veel betekenen. Voorbeelden hiervan zijn onder andere NovioMagica, Music Moves, The Guild en kookinitiatieven voor nieuwkomers en internationals. Maar ook sport- en culturele activiteiten om scholieren uit het speciaal onderwijs samen te brengen met leerlingen uit het reguliere onderwijs, zoals in de Nimma Cup.

Ook Nimma Talks is een tof platform, waar jongeren en studenten samen leren podcasts te maken over vaak lastige onderwerpen en waar zij worden opgeleid tot caster en eventorganisator. En dat alles met veel vertrouwen en een lage drempel als het gaat om verantwoordingsrompslomp."

Wie heeft voor jou in culturele zin in Nijmegen het meest betekend in de afgelopen 25 jaar?

"Oi, goede vraag! Gaat het dan om een persoon of een instelling? Allebei lastig te beantwoorden. Er zijn zoveel initiatieven, mensen en organisaties die veel hebben bijgedragen… Sorry, die kan ik echt niet beantwoorden. Ik heb denk ik een iets te brede scope."

Wat is jouw bijdrage aan het culturele klimaat van Nijmegen?

"Haha, oké? Ehm, ik denk dat ik wel kan zeggen dat ik een echte stadsverbinder ben. Iemand die benaderbaar is, verschillende partijen ondersteunt, meedenkt, netwerken aan elkaar knoopt en helpt om instellingen, fondsen, politiek en bestuur te bereiken – op het snijvlak van cultuur, maatschappij en onderwijs.

Daarnaast ben ik iemand die graag nieuwe dingen opzet, samen met mensen en op plekken waar de energie zit. Ik ben iemand die ideeën omzet in daadwerkelijke projecten, initiatieven en events. Daarbij weet ik inmiddels ook van mezelf wanneer ik ergens moet uitstappen, welke rollen ik wel of niet moet nemen en hoe ik initiatieven kan verzelfstandigen. Ik stimuleer, ondersteun en signaleer talent.

Afgelopen dertig jaar heb ik bij een enorme hoeveelheid Nijmeegse en landelijke initiatieven mogen bijdragen – veel te veel om op te noemen – en daarmee blijf ik gewoon lustig doorgaan, tegen wil en dank. Maar goed, dit soort dingen over mezelf zeggen vind ik altijd lastig. ‘Een vliegende kraai vangt altijd wat,’ hoor ik mijn door en door Nimweegse oma dan nog altijd relativerend zeggen in mijn hoofd."

Wat is jouw one-liner voor onze (culturele) stad?

"Bouw bruggen, maar blijf lekker dwars."