Ga Moderne Meisjes kijken!

Met Introdans heb je het per definitief over moderne dans van wereldklasse. Dat geldt ook voor de voorstelling Moderne Meisjes. In het programma, dat vrijdag zijn première beleefde in het Arnhemse Stadstheater, moeten de dansers tot het uiterste gaan.

Aanstaande dinsdag komt de voorstelling één keer in Nijmegen en daarna pas weer op 16 januari 2019, maar dan zonder live muziek van het Gelders Orkest. Wie Moderne Meisjes, de nieuwe voorstelling van het Arnhemse dansgezelschap Introdans wil beleven moet er dus snel bij zijn, of het gezelschap achterna reizen naar een van de andere speelsteden.

Passen tellen

Dat dat de moeite waard is kan ik, na bijwoning van de première, alleen maar bevestigen.  Bij zo’n eerste voorstelling zie je altijd nog wel hier en daar een danser net iets te nadrukkelijk zijn passen tellen of net een paar centimeter verkeerd uitkomen en daardoor een hand missen. Maar dat stelt niets voor, maakt het alleen maar menselijker en gaat in komende voorstellingen alleen maar beter.

Woordspelerig

Feit is dat Moderne Meisjes een vervelend, woordspelige, door de markteers bedacht stempel op een even diepgravende als spectaculaire combinatie van drie choreografieën is. Het werkt wel, want ik kon het niet laten de moderne meisjes ook in de titel boven deze recensie te fietsen. De drie choreografen van de verschillende moderne dansen zijn alle drie vrouw, en er bestaat een lokale lekkernij die Arnhemse Meisjes heet, dat zal de associatie op een landerige kantoordag wel geweest zijn.

'Meisjes' slaat nergens op

De dames Didy Veldman, Lucinda Childs en Regina van Berkel kun je ook, ondanks hun elegante verschijning - ze waren alle drie bij de première aanwezig en namen het applaus in ontvangst -, bepaald geen ‘meisjes’ meer noemen. Childs, bijvoorbeeld, is van bouwjaar 1940. En de twee andere dansmakers zijn, laten we zeggen, een eind aan de andere kant van de veertig.  Dat ‘meisjes’ slaat dan ook nergens op. Niet op hun jeugd, maar ook niet op hun vrouw-zijn. Dat blijkt in deze voorstellingen in geen enkel opzicht relevant.

Engelenfiguur

Wat Introdans biedt, zijn drie volkomen verschillende moderne dansen. Het eerste stuk, The 3 Dancers van Didy Veldman, geïnspireerd op het gelijknamige schilderij van Picasso is uiterst fysiek en aards. De zes dansers, drie in het wit, drie in het zwart, trekken en duwen aan elkaar, bespelen elkaar, houden elkaar vast en bewegen vaak als één vreemd-wringend dier. De meermaals terugkerende pose van drie figuren, een rechtstreekse referentie aan het schilderij, met een centrale mannenfiguur en wederzijds een man en een vrouw, associeert in dit theaterbeeld ook aan een engel en zou ik de enige zijn die aan een van de gruwelijkste scenes van Silence of the Lambs moet denken?

Childs' meesterschap

Daar tegenover staat de dromerige, lichtvoetige liefdesdans Petricor van Lucinda Childs die na een korte decorombouw op het eerste stuk volgt. Hier kijken we naar een vormentaal die het dichtst bij klassiek ballet ligt. Interessant om te zien hoezeer de Introdans-dansers ook deze balletbewegingen beheersen. Fleurig geklede mannen en vrouwen dartelen om elkaar heen, dansen in paren en in vormen, perfect in lijnpositie ten opzichte van elkaar. Lijnen die Childs veel schetst en die bij deze voorstelling geprojecteerd worden op het achterdoek. Het is een mooi gezicht, maar persoonlijk vond ik het wat afleiden; je gaat toch zitten kijken of de uitgevoerde patronen overeenkomen met de schetsen. Petricor is betoverend: dan weer die klassieke passen, dan weer een veel abstracter bewegingsidioom, dan weer referenties aan vrolijke volksdansen en dat alles in een opgetogen, feestelijke sfeer. Childs meesterschap weeft vier dansers in het grijs tussen de bonte kleuren. Zij geven de dans precies het contrapunt om er een werk van te maken om nog veel over na te denken.

Surrealistische beleving

Na de pauze volgt dan het laatste stuk, weer totaal verschillend van de twee vorige. Regina van Berkel liet zich voor Frozen Echo inspireren door de surrealistische schilderijen van Salvador Dali. Het decor is het spectaculairst: een ruggengraat zo groot als dat van een dinosaurus, bestaande uit 70 ouderwetse computerterminals, die nu en dan licht blijken te geven. Verschillende figuren lijken rechtstreekse referenties aan verschillende schilderijen van Dali, maar bijzonder is vooral dat Frozen Echo ook zelf een surrealistische wereld is: bewegingen die aan een kant van het podium gebeuren lijken associatief verbonden met andere bewegingen op andere plaatsen, in al zijn nadrukkelijkheid en afgerondheid lijkt toch geen enkele pose of sprong iets eenduidigs uit te drukken. Daarmee heeft Frozen Echo zowel het dromerige van Petricor als het aardse en menselijke van The 3 Dancers.

Opnieuw uitgevonden

Veel van de dansers dansen mee in alle drie de stukken, wat alleen maar meer bewondering wekt voor hun kunnen. Typerend aan moderne dans is dat de dansers vervloeien met de muziek en choreografie, er is weinig persoonlijk excelleren: iedereen stelt zijn lichaam even toegewijd ter beschikking aan de kunst. Alle drie de choreografen werkten intensief met hen samen. De dansen van Veldman en Van Berkel zijn al eerder gedanst, maar nog nooit in Nederland, die van Childs beleeft met Introdans zijn wereldpremière. Ook de bestaande dansen worden in samenwerking met de dansers opnieuw uitgevonden, doorgewerkt, veranderd door de wisselwerking tussen choreografie en dansers.

Gelders Orkest perfect

De live uitgevoerde muziek, door het Gelders Orkest onder leiding van Per-Otto Johansson, zal in totaal zes keer te horen zijn. De eerste zes keer, waaronder dus tijdens de eerste voorstelling in Nijmegen. In Arnhem was de uitvoering perfect. Lastige stukken, ook heel verschillend in sfeer. Zo perfect dat je je zelfs kan afvragen wat de meerwaarde was, een foutje hier en daar had misschien de charme wel verhoogd.

Je kan er niet niet geweest zijn

Moderne Meisjes is voor de moderne-danswereld een ‘must see’, je kan er eigenlijk niet niet geweest zijn. Het is het beste wat er te beleven is. Voor de minder ingevoerde danskijker (en dankzij allerlei dansprogramma’s op tv is die groep groot en groeiend) wordt veel in het werk gesteld om uit te leggen wat er te zien is. Vooraf aan elke dans wordt een korte film getoond waarin de choreograaf vertelt wat haar bedoeling is. Wie een open geest heeft, van beweging houdt, bewondering heeft voor topsporters die hun sport beoefenen zonder het op een sport te laten lijken - omdat het ook iets totaal anders is, maar toch…-, die zal een geweldige avond aan Moderne Meisjes beleven.