4DX komt naar Nijmegen, tijd voor een test
Bioscoopstoelen die bewegen en draaien, trillen en blazen. Geur, weer en wind worden nagebootst. Dit is 4DX, de nieuwe technologie om je filmervaring op spectaculaire wijze te verrijken. Zelfs burgemeester Bruls is opgetrommeld voor de opening van de eerste 4DX-zaal in Nijmegen. Twee redacteuren, Bertus en Ruud, worden afgevaardigd om kennis te maken met deze gloedjenieuwe attractie van Pathé Nijmegen.
Voor de goede afspiegeling kunnen de twee leden van het testpanel niet meer van elkaar verschillen. Bertus is een sporadische filmbezoeker, die wel trek heeft in een beetje spektakel. Ruud is de filmsnob die met plezier in een arthousezaaltje naar langzame dweepfilms kijkt. Ze geven hun indrukken van voor en tijdens de voorstelling, en hun overdenkingen achteraf.
© Bertus Elings
Verwachting
Bertus:
Een bioscoopzaal waarin de stoelen bewegen, er wind door je haar waait, geuren de zaal in worden gespoten, regen en sneeuw op je neerkomen en mist wordt opgetrokken, is misschien best wel een beetje te veel van het goede. Dat is de eerste gedachte die in mij opkomt wanneer ik me voorstel hoe het zal zijn om een film te bekijken in een zaal die uitgerust is met 4DX-techniek. De filmpjes die ik ervan gezien heb, zien er wel spectaculair uit, maar dat is natuurlijk schromelijk overdreven. Mede omdat onbekend is welke film we zullen gaan zien, ben ik benieuwd, maar tegelijkertijd sceptisch.
Ruud:
Dit kan bijna geen goed idee zijn.
Toen ik klein was, heb ik eens in Phantasialand in een soortgelijk ritje gezeten, waar de film speciaal was gemaakt voor de attractie. De beelden stonden in dienst van de stoelen en de bewegingen die zij konden maken. En dat was best leuk allemaal. Toegegeven, ik was 12, en vast een stuk gemakkelijker beïnvloedbaar.
Nu zitten we in een stoel die is geprogrammeerd om mee te bewegen op een film die los van die kijkervaring is gemaakt. Al het gedraai en gedoe is er nu achteraf pas bijverzonnen. Ik wil niet niet bij voorbaat nieuwe snufjes afkeuren, en de uitnodiging van Pathé maakt me zeker benieuwd. Maar eerlijk is eerlijk: voor we de zaal binnenlopen, merk ik toch dat ik me toch voorbereid op een teleurstelling.
De ervaring zelf:
Bertus:
De film die we te zien krijgen, is de 3D-versie van Aladdin, de remake van de tekenfilm uit 1992. Die film zullen we hier niet recenseren, maar één ding moet ik kwijt: het liedje Speechless uit deze film stoot met gemak Let it Go uit Frozen van de troon.
Dan de ervaring. Het hele spectrum aan mogelijkheden passeert de revue. De stoelen bewegen op alle manieren gedurende de film, in overeenstemming met dingen die we op het scherm zien, wanneer het magische tapijt langs vliegt, voelen we de wind, als Aladdin wordt verbannen naar de Noordpool, valt er inderdaad sneeuw in de zaal. Het is geweldig hoe deze techniek een volledig nieuwe dimensie toevoegt aan de filmervaring. Of eigenlijk: meerdere dimensies toevoegt. 4DX zorgt ervoor dat je zo dicht mogelijk bij het gevoel van ‘in de film zitten’ komt als maar mogelijk is. Fantastisch.
Dat de film ook heel tof is, helpt natuurlijk wel een beetje…. (sorry…toch een korte recensie).
Ruud:
De nieuwe Aladdin heb ik al gezien en gerecenseerd voor een ander medium. Mooi, want dan kan ik nog beter mijn best doen om me over te geven aan de 4DX-ervaring. Tevergeefs. Alleen al bij de demonstratiefilmpjes over de nieuwe tech, krijg ik zin om naar huis te gaan.
Aan het begin van de film krijg ik toch even het gevoel dat ik mijn mening moet herzien: een langdurig shot waarin we de setting, de stad Agrabah, verkennen vond ik de eerste kijkbeurt niet zo mooi werken. Maar nu de stoelen me meenemen in de camerabewegingen, valt dat hele 4DX een beetje op zijn plek. Dit is best oké. Totdat er weer vaker tussen verschillende shots wordt geknipt en de ervaring meer afleidt dan toevoegt.
Ik krijg zin om de twee gaten in de rugleuning die in mijn nek blazen dicht te plakken met kauwgom. Gelukkig heb ik die niet bij me. Vooral irritant is het onding in de zitting dat in mijn rug blijft porren. Alsof iemand met knieën in je rug duwt. Bovendien zitten we naar een film in de woestijn te kijken en wordt er steeds koele lucht rondgeblazen. Ik raak echt niet in de film.
Soms zitten er ronduit bizarre keuzes in hoe de stoelen zijn geprogrammeerd. Neem deze scène: Aladdin krijgt een aanvaring met een ruiter, wiens paard steigert. De stoelen volgen de beweging van het opspringende paard. Waarom? We willen mee in Aladdins perspectief, niet dat van zijn tegenstander. Bovendien bootsen de stoelen de steigerbeweging na in een spiegelbeeld van wat we zien, dus het sluit niet eens lekker op de kijkervaring aan.
© Bertus Elings
Achteraf bekeken
Bertus:
Genietend van een wijntje, biertje of glaasje jus staat het publiek – dat net deze feestelijke opening van de 4DX-zaal van Pathé Nijmegen heeft ondergaan – na te keuvelen. Ook Ruud en ik. En ik raak er maar niet over uitgepraat hoe geweldig ik het vind. Wel houd ik een slag om de arm. Immers, deze ervaring is helemaal nieuw voor mij. Ik hoop niet dat mijn euforie deels voortkomt uit de nieuwheid van wat ik zojuist heb ondergaan. Dat zou jammer zijn. De 4DX-ervaring is er een waarvan je af en toe moet genieten. Niet bij elke film. Dan wordt het waarschijnlijk tóch saai. Maar een paar keer per jaar in bewegende stoelen ‘in de film zitten’: yes, please!
Ruud:
Achteraf pak ik mijn lijstje er nog eens bij waarop ik tijdens de film elke keer heb geturfd dat ik dacht: dit is debiel. Als ik door een film wordt meegetrokken, voel ik dit soort simulaties sowieso wel in brein. Dat doet mijn fantasie al. Het leidt alleen maar af als een apparaat dat werk van me wil overnemen.
Op zich gun ik het Pathé wel dat deze investering zich snel genoeg terugbetaalt. Er zijn momenten geweest dat ik het aardig vond werken. Als er ooit een film uitkomt die speciaal is gemaakt om de 4DX-ervaring optimaal te laten werken – vanuit het perspectief van de kijker – met veel toffe vloeiende camerabewegingen die de stoelen kunnen nadoen, wil ik het best weer een kans geven. In de tussentijd raad ik dit niemand aan.
